Amerikan İç Savaşı'na Giden Yolun Başı Kabul Edilen Tarihi Olay: Kansas-Nebraska Act
aslen, nebraska bölgesini nebraska ve kansas olarak ikiye bölerek birliğe dahil etmek kadar basit bir şey olan bu kanun, günün politik koşulları altında amerikan biriliğinin köküne yerleştirilmiş bombanın fitillenmesi görevini gördü, politik dengeler altüst oldu, amerikan iç savaşı'na giden yolun başı oldu.
abd'de batıya doğru genişleme devam ederken, bu yeni yerleşim bölgelerinin birliğe dahil edilmesi yine o klasik gerginlikleri devreye sokuyor: bu yeni eyaletlerde kölelik serbest mi olacak yasak mı? “e be güzelim, uzlaşma yaptıydık ya, missouri dışında missouri’nin kuzeyinde kalan louisiana alışverişi'nde edindiğimiz topraklarda kölelik olmayacak dediydik ya?” diyor kölelik karşıtı kuzeyliler. güneyli köleliğin semeresini yiyen zatlar ise “dün dündür bugün bugündür. kölelik şart!” diyerek nebraska olarak nitelendirilen bölgenin en azından bir kısmında köleliğin serbest olmasını istiyorlar. ah ne güzel uzlaşmamızdın sen missouri compromise, ama turnike gerektiren yaranın üstüne yapıştırılmış bir yara bandı gibiydin. zaten anayasaya da aykırı ilan edilmiştin, elbette seni tamamen bozacak bir karar da er geç çıkacaktı.
sonunda, stephen douglas isimli bir dallama çıkıp “yav, tamam, nebraska’yı ikiye bölelim, kansas ve nebraska olarak iki tane eyelet dahil etmiş olalım –satır arası: nebraska’da kölelik olmasın ama kansas’ta olsun, ne şiş yansın ne kabap!” diye bir önerge veriyor. bu hıyarın niye böyle bir şey yaptığı hala bilinmiyor –demiryolu bazlı spekülasyonlarından voliyi vurma, başkanlığa heveslenme, daha kim bilir ne? güneyli politikacılar üstüne atlıyorlar tabii, önerge eyelet kölelikli mi köleliksiz mi olacak eyaletin kendi yönetimi karar versin diyor çünkü (popular sovereignty- halk egemenliği). avuçlarını kaşıya kaşıya yerel yönetimlere (yani kansas’ınkine) nasıl köleliği kabul ettireceklerinin planlarını yapmaya başlıyorlar.
güneyliler avuçlarını kasirken kuzeylilerin elleri de armut toplamıyordu tabii, kölelik karşıtı güçlerle bir olup yaygara koparıyorlar. ama kongrede geçiyor önerge. kölelik konusu yeni dahil olacak eyaletlerin yaşama organlarına paslanıyor bu durumda. nebraska’ya kimse bulaşmıyor (kuzeyde kalıyor, büyük ölçekli tarım mümkün değil diye olsa gerek) ama kansas konusunda kıyametler kopuyor. kuzeyliler ve güneyliler kansas’a dalıp lobi faaliyetlerine başlıyorlar. hatta kuzeyliler kuzeyden, güneyliler (köleliği onaylamış) missouri’den adam getirip yerleştiriyorlar bu bakır topraklara (tey teeeeyyy) kendi taraflarını güçlendirmek için. kansas’taki gerilim bir noktada patlıyor ve iki taraf birbirine giriyor, buna da bugün bleeding kansas/kanayan kansas deniyor. bu çatışmalar daha sonra ülke çapındaki çatışmaların –yani amerikan iç savaşı’nın- öncüsü olmuştur.
kuzey ve güney birbirine girerken politik saflar daha belirginleşiyor, kutuplaşma politik partilere de sirayet ediyor. demokratlar kuzeyde tutunamayacak duruma geliyor, whigler –ki ingiltere’ye kafa tutup bağımsızlığı kazanmanın ardından şampanyayı patlatmış insanlar bunlar- güneyde silindiği gibi, kuzeyde de zayıflıyor bu gözü dönmüş kölelik yanlısı dallamalara karşı başarılı olamadıkları içün. bütün bu kutuplaşmanın semeresini ise republican parti –cumhuriyetçiler yani- yiyor. bu kanuna karşı olanlar, düşün peşime! diyerek yepisyeni bir politik güç olarak demokratlara meydan okuyorlar.
şimdi efenim kuzey-doğu ve kuzey-batı gittikçe birbirine entegre olmuş durumda, güneyliler bık bık edip kafa tuttukça kuzey-doğu ve kuzey-batı aralarındaki fikir farklılıklarını bir kenara bırakıp omuz omuza verip “ne diyo la bu?” der olmuş durumdalar. sonracığıma, gelen göçmenler kuzey-doğuya geliyor ama genelde demokratlar bunları “gelin canlarım” diye içine alıyor, ayrıca bir taraftan da ucuz işgücü göçmenlerin gelişiyle işlerinden güçlerinden olan yerlileri teselli edip “gel canım, anlat bana derdini” diye onları da kafalıyorlar. önüne gelene mavi boncuk dağıtarak nereye kadar değil mi? her seferinde bu kuzeyli demokratlara “haydin canlarımız, bize şu kölelik konusunda arka çıkın” diyorlar ama kansas nebraska olayından sonra artık kuzeyli demokratlar “canımıza yettiniz siz de be, istemiyoruz biz köle möle! hani bize yerleşecek toprak? hani bize iş güç?” diyor ve demokratlardan kopuyor. bu zavallı göçmenler ve işsiz kalmış yerlileri kucaklayan da republican parti oluyor.
cumhuriyetçiler lincoln gibi baba bir adamı aday gösterip başkan çıkartıyorlar, bunun üzerine güneyliler de “çizdik oynamıyoruz!” diyerek birlikten ayrılmaya karar veriyor, savaş çıkıyor. gerisini zrilyon tv dizisi ve filmden biliyoruz zaten (hani mavi ceketler, gri ceketler, o olay işte). yalnız dikkatinizi çekerim: bu bahsi geçen cumhuriyetçi-demokratik parti bugünkü partiler ama o günkünün tam tersi seçmen coğrafyaları: ilk kurulduklarında cumhuriyetçiler=kuzey, demokratlar=güney iken bugün demokratlar’ın mavi eyaletleri kuzey, cumhuriyetçiler’in kıpkırmızı eyaletleri ise bible belt yani güney. devir değişti, e tabi çelik de değişti ya da hop hop hop değiş tonton felsefesinin temelleri de burada yatar. yaa yaaa…
Bu içerik de ilginizi çekebilir
