50 Kuruşluk Madeni Paranın Maliyetinin 66 Kuruşa Ulaşmasıyla Akıllara Gelen Kavram: Senyoraj
Nedir?
senyoraj... paranın, üretilme maliyeti ile piyasada ifade ettiği değer arasındaki fark. bu fark sadece para basan legal kurumların, yani devletlerin, kullandığı bir haktır. görünmez bir gelirdir.
senyoraj, hükümetin para basma hakkını kullanarak elde ettiği gelirdir. belli bir enflasyon oranında halk, milli gelirle orantılı olarak, elinde para bulundurmak isteyecektir, bu miktar reel olarak belirlenecektir. büyüyen bir ekonomide halkın muamele güdüsüyle talep edeceği reel para miktarı artacağı için, hükümet enflasyonist bir baskıya yol açmaksızın piyasadaki para arzını arttırabilir. diğer bir deyişle; para stokundaki artış, reel büyüme sonucu halkın reel para talebinde görülecek artıştan büyük değilse, hükümet enflasyonist baskıya neden olmaksızın para basmak suretiyle gelir elde edebilir...
eskilerin beylik hakkı dediği nane. senyoraj, para stokundaki değişimin fiyatlar genel seviyesine oranı ile ifade edilir. enflasyonun sadece para miktarındaki artışından kaynaklanması durumunda, (bkz: senyoraj) ve (bkz: enflasyon) vergisi birbirine eşit olur.
İsmi nereden geliyor?
kral veya derebeyi hüküm sürdüğü bölgede en üst senyör olduğundan, altının maliyeti ile piyasa değeri arasındaki farkı cukkalarmış zamanında. oradan geliyormuş yani senyoraj hakkı deyimi. sanırım kral hakkı da denirmiş buna.
Hakkında birkaç not düşelim
1. elde edilmesi ve uygulaması en kolay gelirdir.
2. devlet senyoraj ile çok kısa sürede gelir elde edebilir.
3. aşırı para basmak suretiyle kamu geliri sağlanması halinde ekonomik denge bozulur.
4. senyoraja sıklıkla başvurulması halinde enflasyona neden olur.
5. monetaristlere göre senyoraj, parasal tabanı arttırmak suretiyle elde ettiği reel gelirdir.
6. monetaristlere göre senyoraj enflasyon vergisidir.
7. kamu maliyesi yaklaşımında ise senyoraj, merkez bankasının hükümete sıfır nominal faizli borç vermesidir.
Hakkında bir yorum
senyoraj 1969 yılından beri abd'nin elindeki altın stoğuna karşılık gelecek şekilde para basmadığı düşünüldüğünde, bretton woods anlaşması'nın artık yalan olduğu bir ortamda dünya ticaretinin sahte para üzerinden yapıldığını bize gösteren gelir unsurlarındandır. bu aynı zamanda artık birbiriyle örtüşmesi imkansız hale gelmiş bir nominal ekonomi - reel ekonomi ayrımını gözler önüne sermekte, tarihsel süreç içerisinde krizlerin giderek daha da sıklaştığı bir ortamda kapitalizmin nasıl da can çekiştiğini bize anlatmaktadır.