Atatürk'ün İsteğiyle Kurulan ve Kısa Sürede Kapatılan Parti: Serbest Cumhuriyet Fırkası
mustafa kemal atatürk iç ve dış basında kendisine yapılan "diktatör" eleştirilerinden kurtulmak, ismet inönü'nün güçlenmesini yavaşlatmak ve alternatifi olduğunu göstermek, ülke gündemini değiştirerek dünya ekomik krizinin gündemde gerilemesini sağlamak ve çok partili hayata geçiş nedeniyle yeni bir parti kurmaya karar verdi. partinin başına geçecek kişinin ismet paşaya muhalif ve kendisine ise muhalif olmayan biri olmasını istiyordu. bu aşamada aklına gelen ilk isim fethi okyar olmuştu.
atatürk fethi okyar'a bu işi teklif etti. fethi okyar reddetti. atatürk ısrar etti. fethi okyar kabul etti.
fethi bey, kabul ederken atatürk'e chf (cumhuriyet halk fırkası) ve scf'ye (serbest cumhuriyet fırkası) eşit uzaklıkta olmasını şart koştu. atatürk de buna karşın ne olursa olsun kendisinin cumhurbaşkanı olarak kalması şartını koştu.
böylelikle istenen parti kuruldu fakat bu parti mecliste temsil edilmediği için istenen muhalefeti yapamıyordu. ve genel seçimlere 1 sene vardı. scf'nin mecliste temsil edilmesi için chf gümüşhane milletvekili macaristana elçi olarak atandı (!) ve bu bölgede seçim yapıldı. fethi okyar meclise girdi. daha sonra atatürkün isteğiyle 70 kişinin scf'ye geçmesine karar verildi. fakat kimse geçmeyi kabul etmedi. yoğun baskılar sonucunda chp'nin ortak özellikleri yaşlı ve zengin olmak olan(yani biz zaten yaşayacağımızı yaşadık, vatan sağolsun diyen) 3 milletvekili scfye geçti. bu milletvekilleri milli şair m. emin yurdakul, süreyya sinemasının kurucusu süreyya paşa ve ahmet ağaoğluydu.
fethi bey izmir'e bir gezi düzenledi. izmir meydanında 50.000 kişi toplandı. bu durumu öğrenen fethi bey telaşa kapıldı ve geri dönmek istediyse de sonradan vazgeçti. olaylar büyüdü. izmirde chf ve devlet binalarına saldırıldı. bunun üzerine atatürk bu olayı ve katılanları kınayan bir genelge yayınladı. chp ankarada bir yürüyüş organize etti. genelge destekli mitinge 100.000 kişi katıldı.
yapılan yerel seçimlerde türkiyede 472 bölgede chf, 30 bölgede ise scf seçimleri kazandı. chf daha başarılı görünse de scf sadece 32 yerde aday göstermişti dersek asıl başarılı olan parti görülecektir.
bunun üzerine atatürk, adalet agaoglu'na "artık scf'ye karşı cephe almak ve mücadele etmek zorundayım" demiştir. adalet agaoğlu bu durumu fethi bey'e bildirmiş ve parti verilen ani bir dilekçeyle tarihin tozlu raflarındaki yerini almıştır.
en fazla 13 üyesi olan bu parti adnan menderes'in siyasete atıldığı partidir ayrıca.