Bir Döneme Damga Vuran Susam Sokağı Nasıl Ortaya Çıktı?
james maury henson kim desem; muhakkak aklınıza hiçbir şey gelmez
peki şu ipucunu bir bakın bakalım, o zaman gösterdiğim kişinin kim olduğuyla ilgili bir fikriniz olacaktır
evet hemen bildiniz değil mi?
sussam sokağı ve muppets'ın yaratıcısı olarak dünya çapında üne kavuşan amerikalı bir kuklacı , animatör, aktör ve film yapımcısıdır kendisi. dönemim çok iyi bilir susam sokağını... türkiye'de 1980'li yılların sonunda ve 1990'lı yılların başında trt'de yayınlanmış olup o dönemde çocukların çok büyük ilgisini toplamıştır.
muppets şov gelecek olursak, aslında henson tarafından 1974 ve 1975'te abc için üretilen iki pilot bölüm olarak ortaya çıktı. henson bir çocuk şovmeni olarak tanınıyordu ve bunu yıkmak istiyordu onun için daha yetişkin bir izleyici kitlesine yönelik bir program tasarlamaya başladı. işte söz ettiğim bu tasarlanan pilot bölümler; muppets sevgililer günü gösterisi: bu yarım saatlik program sevgililer günü özel programıydı ve muppet şov seks ve şiddet bu yarım saatlik özel programda ise muppet'lar televizyonda artan seks ve şiddetin parodisini yapıyorlardı.
amerikan televizyonları bu işten pek hoşlanmayınca ingiliz yapımcı lew grade projeyi çok sevdi ve heyecanını dile getirdi bunun üzerine ingiliz kanalı atv the muppet show'un yapımcılığını üstlendi.
bu bilgileri aldıktan sonra konumuza geçelim; başta da söylediğim gibi henson bir çocuk şovmeni idi ve susam sokağı , 1969'daki ilk çıkışından bu yana bir çok karakter yaratarak muppet karakterlerini de ortaya çıkardı.
işte 1969'da televizyon yapımcısı joan ganz cooney ve çocuk televizyonu atölyesi'ndeki ekibi ve tabii ki henson'un liderliği ve hayal gücüyle beraber susam sokağı olarak bildiğimiz çocuk şovu ortaya çıkmış oldu. şov gelişim psikolojisi, erken çocukluk eğitimi ve kültürel çeşitliliğe yönelik çocukları eğitmeye yönelik oluşturulmuştu.
susam sokağı'nın ilk sezonu 10 kasım 1969'da gösterime girdiğinde orijinalliği nedeniyle geniş çapta övgüler aldı ve hem ebeveynler hem de çocuklar tarafından iyi karşılandı. hızla izleyici kitlesini çoğaltan şov bir anda en başa oturmuştu.
hatta time dergisinin 1970 kasım kapağında programın insan sunucularından daha fazla hayran mektubu alan minik kuş yer aldı.
dergide şöyle bir övgü mevcuttu: "... bu sadece televizyon tarihinin en iyi çocuk programı değil, aynı zamanda en iyi ebeveyn programlarından biridir."
ilerliyen zamanlarda bir medya ödülü olan peabody ödülü kazandı. ayrıca üç emmy ve prix jeunesse ödülünü de kazandı. yapımcılar ve henson artık doğru yolda olduklarını biliyordu ve artık dünya da onları fark etmişti. susam sokağı'nın gösteriminden kısa bir süre sonra , diğer ülkelerdeki yapımcılar, eğitimciler ve yetkililer ctw'ye başvurarak gösterinin bir versiyonunun kendi ülkelerinde yayınlanmasını talep etti. tabii ki bildiğiniz üzere 1980'lerde bu ülkelerin arasına biz de girecektik.
1990'lara gelindiğinde susam sokağı, vahim bir dönem ya da bir geçiş dönemi yaşadı diyebiliriz
çünkü başlangıcından beri gösteriye hayat ve hayal veren bir çok kişi hayatını kaybetti. örneğin şovun yaratıcılarından jim henson 1990'da 53 yaşındayken bir streptokok enfeksiyonuyla inatlaştığı için hayatını kaybetti. ve dahası şov'un şarkı yazarı, oyuncu kadrosu ve kukla oynatıcısı ekip üyeleri bu talisiz zaman aralığında hayatlarını kaybettiler.
2000'lere gelindiğinde çocuk televizyon atölyesi, televizyon dışı ve interaktif medyaya girişini daha iyi yansıtabilmek amacıyla adını susam atölyesi olarak değiştirdi. bu değişiklik eski tadı veremeyecekti artık.
en başından beri kâr amacı gütmeyen birçok sanat kuruluşunun bütçe kesintilerine yol açan 2008-2009 durgunluğunun ardından, susam sokağı'nı ciddi şekilde etkiledi kan kaybetti; 2009 baharında susam atölyesi personelinin %20'sini işten çıkarmak zorunda kaldı. dizinin 40. yıl dönümünde televizyondaki en popüler on beşinci çocuk programı olmuştu artık.
2010'lara geldiğinde artık bir çok tv programı gibi susam sokağı da youtube camiasının içine düştü. 6 ekim 2011'de, susam sokağı'nın youtube kanalının güvenliği , kanala yüklenen videoların tamamını silen ve bunları pornografik içerikle değiştiren bilgisayar korsanları tarafından ele geçirildi. kanal, topluluk kurallarımızın tekrarlanan veya ciddi şekilde ihlal edilmesi nedeniyle youtube tarafından 30 dakikadan kısa bir süre içinde kapatıldı.
her şeyde olduğu gibi dijital ortamlar rekabet ortamını şenlendirdiğinden dolayı biraz daha kan kaybetti diyebilirim. o kadar değişikliğe çabaya rağmen susam sokağı 2014 yılında 11 milyon dolar zararla faaliyet gösteriyordu ve bu rağmen devam etmeye akla koymuşlardı. susam sokağı , 2019'daki 50. yıl dönümü itibarıyla 4.500'ün üzerinde bölüm, 35 tv programı, 200 ev videosu ve 180 albüm üretti. youtube kanalının neredeyse 5 milyon abonesi vardı ve dizinin sosyal medyada 24 milyon takipçisi vardı.
eskiye kıyasla baktığımıza da lost gibi çok bozan susam sokağı artık eski tadı yok ve şu anda türkiye'de gösterim değiller artık.
son olarak anımızı tazeleyelim o zaman ve ala hop tereyağlı ballı ekmek diyerek karakterleri bir hatırlayalım bakalım
1. edi ile büdü: edi ile büdü birlikte yaşamakta olan çok iyi arkadaşlardır buna rağmen edi ile büdü sürekli bir çekişme içindedir. edi'nin daha uçarı ve çocuksu hareketlerine karşılık büdü daha ağırbaşlı ve çokbilmiş tavırları ile ünlüdür.
2. kurabiye canavarı: her çeşit kurabiyeyi yemesiyle ünlüdür ve hangimiz denemedik onun gibi kurabiye yemeyi.
3. minik kuş: adının tersine 249 cm büyüklüğünde sarı-turuncu bir kuştur ve sokakta diğer insanlarla birlikte yaşarken geniş yetenek yelpazesine sahip olmasına rağmen, sık sık yanlış anlaşılmalara eğilimlidir karakterdir. ve biraz iri arkadaşlarımıza kullandığımız minik veya minik kuş teriminin sahibidir kendisi.
4. kırpık: manavın hemen yanında büyük bir küfenin içinde yaşayan bu arkadaş heyecanlı, çenesi düşük, çokbilmiş karakterdir.
5. kermit: belki de susam sokağının en meşhur üyesidir ve uyumlu, sevimli... bazen biraz bilge bir karakterdir.
6. açık göz: genel olarak iyi niyetli ama beceriksizdi ayrıca şakacı olmasına rağmen çoğu zaman kazara kendine zarar veren bir karakterdir.
7. elmo: tiz bir sesle konuşan ve sıklıkla kendisinden üçüncü şahıs olarak bahseden tüylü kırmızı bir canavardır.
8. sayıların kontu: şöyle bir repliği vardı: `bana kont diyorlar çünkü bir şeyleri saymayı seviyorum.` işte bu garip vampir arkadaş o kadar çok seviyor ki, büyüklüğü veya miktarı ne olursa olsun ve diğer karakterleri sinirlendirecek kadar çoğu zaman her şeyi sayıyordu. ayrıca sayma sırasında kesintiye uğrarsa ara sıra öfkelenebiliyordu. ancak bunların dışında genellikle arkadaş canlısı ve neşeli bir karakterdi. saydığı toplam öge sayısına ulaştığında, ikonik ah-ah-ah diye kesik kesik gülerdi.
9. gündüz güleryüz: spikerdir ve yarışma sunan bir karakterin haricinde bilumum gereksiz nesne, hayvanla ve diğer karakterle röportaj yapan birdir.