işverenin iş kanunu'na dayanarak yasal olarak gerçekleştirdiği bir eylem bu. normal şartlarda çalıştırmadığı günü bir lütuf olarak sunduğu için, izin zamanı bunu hatırlatmış oluyor. gelin türkiye'de sıklıkla mesai sürelerinde yapılan hesaplama yanlışı da dahil olmak üzere "nasıl?" kısmını konuşalım. okumak istemeyenler için özet: çalışma saatlerinizi doldurmadığınız için iş verenin 1 günümüzün peşine hukuki bir şekilde düşmesi demek bu. tabii ki hukuki olduğu etik olduğu anlamına gelmiyor.

türkiye'de hafta tatili pazar günüdür. bu gün haftanın kalan 6 çalışma gününden herhangi biri ile pazarın yer değiştirmesi ile başka güne işçi rızası ile de kaydırılabilir. öte yandan haftalık çalışma saati 45 saat, ara izin süreleri 4-7,5 saat arası için 0,5 saat, 7,5-11 saat çalışma için ise 1 saattir. bu izinler ise çalışma saatlerinden sayılmaz.

bu bağlı olarak çalışmayı 2 ayrı mesai düzeniyle göz önüne alalım. böylece kendinize göre hesaplama yapabilirsiniz.

1) 09:00-17:00 arası mesai olan bir iş yerinde. günün 8 saati iş yerinde geçiyor demek. bu çalışma sisteminde işveren çalışana (en az) yarım saat ara izni vermesi gerekiyor demek. bu izin elbette yarım saat değil 1 saat olarak verilir hemen hemen her yerde. şu halde 09:00-17:00 çalışan bir işçi günde 7 saat çalışmaktadır. 5 günlük çalışma 35 saat yapar. haftalık çalışma saatinin 10 saat altında kalan bu iş yerinde iş veren cumartesi sizi çalıştırsa bir 3 saat altında kalmış olacak kendine tanınan üst limitin.

2) 08:00-18:00 arası mesai olan bir iş yerinde. günün 10 saati iş yerinde geçiyor demek. ilk bakışta haftalık sınırı aştı gibi görülen bu çalışma sisteminde işveren çalışana (en az) 1 saat ara izni vermesi gerekiyor demek. bu izin genelde 1 saat değil 1,5 saat olarak verilir. 1 saatlik öğle arası olarak kullandırılır ve kalan süre de sabahtan öğlene, öğlenden de akşama kadar çay (kahve, sigara) molası olarak bölünür bu mesai sistemi olan yerlerde. 1 saatlik izin üzerinden hesaplarsak şu halde 08:00-18:00 çalışan bir işçi günde 9 saat çalışmaktadır. 5 günlük çalışma 45 saat yapar. haftalık çalışma saatini tamamlamış oluyor. bu noktada cumartesi gününün izinde düşülmesi hukuki sorun oluşturabilir.

ikinci maddeye alt madde olarak mesai saatleri içerisinde çay molaları ile birlikte ara izni 1,5 saat kullandırıldığında haftada 42,5 saat ile cumartesiye 2,5 saat kalıyor. türkiye'deki en yaygın sistem olan 08:30-18:00/08:00-17:30 mesai saatlerinde ise 1 saat izinde 42,5 saat, 1,5 saat izinde 40 saat çalışma yapılıp sırayla 2,5 ve 5 saat çalışma saati kalıyor. işverenler de bunu cumartesiyi çalışma gününden sayıp izin keserek hallediyorlar. evet, cumartesiye 1 gün kalmamış olsa da. bunu dile getirirseniz çözüm olarak, işine gelmediği için hak aramayı çocuk yaşta kötü bir şey gibi öğreten ilköğretim ve lise öğretmenlerimiz gibi "o zaman 2,5 (ya da 5) saat için bundan sonraki cumartesilere işe gel" diyebilir. bu da aslında iş kanunu'nun 22. maddesine göre işçi için haklı fesih sebebidir ama göz korkutmada başarılı olur.

burası türkiye. haklarınızı bilmezseniz kimse sizlere onu altın tepside sunmaz. işverenlerin haklarınızı altın tepside sunmaması, (her zaman için) o haklarınızı gasp etmek istedikleri anlamına gelmez. işverenlerin de çoğunun tipik bir türk vatandaşı olarak, kanunlardan haberi olduğunu sanmıyorum.

(bkz: 4857 sayılı iş kanunu)

2016 yazında değişen yasaya göre hafta ortasından sonuna izin alırsanız cumartesi izinden düşmez. örneğin; çarşamba, perşembe, cuma izin alırsanız yıllık izninizden 3 gün düşer. ancak haftayı tamamen kapatırsanız pazartesi'den itibaren, o zaman 6 gün düşüyor.

bir de şöyle bir şey var; mesela salı günü 23 nisan, siz pazartesi, çarşamba, perşembe ve cuma izin alırsanız haftayı kapatmanıza rağmen izninizden 4 gün düşer.

yasa bu şekilde. şirketiniz buna uymuyorsa bilmiyordur, siz de uyarırsınız, yine de yapmıyorlarsa art niyetlidir, iş arayın. iş bulur bulmaz da resmi yerlere şikayet edin.

yargıtay der ki; işçi şayet fiilen cumartesi günleri çalışmıyorsa bunun yıllık izinden mahsubu iyi niyet kurallarına ve işçi lehine yorum ilkesine aykırıdır.

ama tabii bu ancak dava aşamasında göz önüne alınan bir husustur ki dava açtırdığınız avukatların yüzde doksanı iş hukukuna hakim olmadığından bunu bilmez ve işverence sunulan belgelerde haftalık 5 gün-6 gün hesabına girilmez, dava açarsanız bunu avukatınıza hatırlatmanızda fayda vardır.

ayrıca hafta içi izin kullanarak beş günle yırtacağını zanneden arkadaşlara da kötü bir haberim var. işi bilen yöneticiler beş günlük yıllık izin kullandığınızda altıncı günü de düşerler.

doğru bir uygulama olmadığını düşünüp yazmışımdır defalarca, yargıtay'la aynı fikirdeyim, fiilen çalışılmayan günün iş günü gibi düşülmesi hakkaniyete ve iyi niyet kurallarına aykırıdır.

İş Yerinde Mobbing Yapanların Sıklıkla Kullandığı Haysiyetsiz Yöntemler