--- spoiler ---

ilk sezona dair zaman tüneli oluşturursak tam sırasıyla olmasa bile şu olaylar cereyan ediyor:

- ford ve arnold yapay zeka üzerine çalışan iki bilim adamı. bunlar bir şekilde finansman bularak çalışmalarını geliştiriyor daha sonra çalışmalarının fonlanmasına devam edilebilmesi için park fikrini ortaya atıyorlar. gel gelelim arnold bu zeka işinin gittiği yönden pek hoşlanmıyor. sümme haşa yaratmak allaha mahsus diyerek olaydan çekiliyor. ford ise arnold sonrası olayları toparlayıp çalışmalara devam ediyor.

- westworld parkı bildiğiniz üzere çeşitli senaryoları oynayabileceğiniz bir alan. şöyle bir final haritası mevcut. 

bu senaryolar bir merkezden anlık olarak takip ediliyor. ortada parkın 3 boyutlu haritasını görüyoruz. bu harita üzerinden anlık olayları, devam eden senaryoları, misafirler ve hostların neler yaptıklarını takip edebiliyorlar. buradaki senaryoları pek önemsemiyoruz fakat neyin ne olduğunu bilmek açısından açıklama gereği duyuyorum. ilk bölümlerde gördüğünüz gibi günlük 40 bin doları bayılıp trene bindiğiniz vakit karşınıza çeşitli senaryolar çıkıyor. toplamda 14 çeşit senaryo var. kelle avcılığı, hazine aramak, pek göstermeseler de bildiğiniz hayvan avcılığı, gta sokaklarında boş boş gezerek sağa sola salça olmak tadında serbest takılma modu, ailelere uygun çiftlik hayatı gezi tozu vs. tadında bir çok senaryo var. maze yani labirent ve büyük savaş da ayrı birer senaryo. savaş bütün konukların aklını almak adına belli dönemlerde cereyan eden büyük bir etkileşim. maze ise parkta uzun süreler yatıp kalkmadan ulaşılamayan derinliği olan ford'un ustalık dönemi eseri olan senaryo. mib bütün her şeyi denedikten sonra en son labirent olayına sarıyor ve bütün sezon bunu izliyoruz zaten.

- son bölümde yönetim odasının kilitlenmesi westworld filminde birebir gerçekleşen bir durum. içerideki ekibi koruma altına almak için sistem tarafından otomatik olarak kapatılıyor fakat bir mühendislik hatasından ötürü içeriye giden oksijen kesiliyor ve bütün bilim adamları cortingen ştrayze oluyor. sonraki futureworld filminde bu sorunu bütün yönetim ekibini host yaparak aşıyorlar. lan es kaza içerde adam kalsa o da cortlayacak onun yerine bi kaç delilk açsanıza sağa sola bu ne gönlü bolluk :)

- dizide iki farklı zaman çizgisi var. parka gelen willam ve kayınbiraderinin dolores'li maceraları ile man in black'in labirenti aradığı zamanlar farklı. üçüncü bir timeline var dediler fakat ben göremedim.

- wyatt, hali hazırda yazılmış fakat realize edilmemiş bir karakter. arnold, bu karakterin özelliklerini ve senaryosunu dolores'e yüklüyor ve yanına teddy'i ekleyerek bütün hostların öldürülmesini sağlıyor. bu parkın ilk açıldığı döneme tekabül ediyor. maksat bilinç kazandıklarında çekecekleri acıların önüne geçmek veya yaratıcı olmanın dayanılmaz hafifliği olabilir.

- finalden çok önce belli olmasına rağmen son bölümde göze sokulan en bariz olay william'ın man in black'in gençliği olması. bunu artık daha da anlamayan varsa diziyi izlemeyi bıraksın.

- arnold, yani şu an bildiğimiz haliyle bernard aslında host ve arnold'un kopyası. ekip içerisinde de futureworld filminde olduğu gibi bir çok host var. muhtemelen gelecek sezona saklanmış olanlar mevcut.

- maze yani labirent olayı tahminlerimizin ötesinde daha felsefik bir olay çıktı. robotların kendi benliklerinin farkına varmasını temel alıyor. son bölümdeki michelangelo'nun sistin şapelindeki duvar resmi üzerinden yürüyen sahnede çok güzel anlatılıyor. tanrının parmağını uzattığı ve türlü cıvırla sarmaş dolaş olduğu şu kısımın aslında insan beyni figürünü simgelediği anlatılıyor. 

bu çok daha önce bir kaç kez irdelenmiş ve net bir sonuç çıkmamış bir iddia. mesela şöyle bir görsel var. 

burada tanrının boyun kısmında insan beyninin üstten görünüşünün simgelendiği iddia edilmişti. neyse işte dizide de aynı şekilde tanrı yok, tanrı insanın kendi beyninde yarattığı bir figürdür mesajı var. mib de bunu bulunca bu muydu amk? tepkisi veriyor fakat finalde gördüğümüz üzere hostların bilinç kazanmasından çok keyif alıyor. zaten sezon boyunca dolores'ten tutun içli dışlı olduğu bütün karakterleri senaryolarıyla eleştiriyor. kardeşim bi kere de çıkın şu döngüden beklentisi içinde geziyor.

- pozitronik beyin veya bicameral mind olayında kafa karıştıran kısımlardan birisi arnold'un sesi kısmıydı. arnold bilinç kazandırmak isterken insan evrimini araştırıyor ve tanrının sesi olayını ekliyor. malum bölümde konu güzelce açıklanmıştı ama yine de bir değineyim. julian jaynes'in origin of consciousness in the breakdown of the bicameral mind adlı kitabında ilk insanların kendi iç seslerini tanrı sesi zannetmesi olayı anlatılıyor. hani şu aralar sözlükte popüler olan banyoda hayali tartışma kazanmak başlığı var ya. hah işte o başlıkta yazarların yaptıklarını eskiden şelale altında yapan insanlar karşı taraftaki sesi tanrı zannediyormuş. bunun çok detaylı bir bilimsel araştırması filanda var. yamulmuyorsam araştırmanın bir parçası da tanrı kaskı gibi bir şeydi. beynin belli bölümlerine sinyaller gönderen bir kask var ve bu deneyimi yaşayan herkes yok tanrının sesini duydum yok isa'yı gördüm gibi sanrılara kapılıyor. link filan bulursam eklerim. kuvvetle muhtemel bu araştırmayı temel almışlar zira araştırmanın asıl maksadı da insan bilincinin kökenlerini ele almaktı.

- westworld sadece bir park değil. yapay zeka ve robot teknolojileri üzerine yapılan çalışmalarında temellendirildiği ve şirketin başka sebeplerle fonlandığı bir yapı. bu amacın ne olduğunu net olarak bilmiyoruz. bir film klişesi olarak askeri veya yüksek kar amacı güden bir amaç diyebiliriz. bana sorarsanız westworld evreninin geçtiği zaman dilimi günümüzden çok ileride. bu dönemde insanlar evlerinde araçların güvenlik testlerinde kullanılan mankenlere benzeyen tipte robotlar kullanıyorlar. i robot filmi tadında evde hizmet eden çeşitler var. westworld robotları ise bu işin bir adım sonrası fakat henüz test aşamasında ve halka açıp açmama konusunda endişeler var. o nedenle park prezerve bir ortamda kontrol altında tutuluyor.

- man in black şirketin büyük ortaklarından birisi ve parkın bütün olaylarına vakıf olmak istiyor. hırslı abimiz zamanla kendini öyle bir kaptırıyor ki kendi şirketinde ufak bir yöneticiyken şirketi ele geçirip delos'a en büyük ortak oluyor.

- son bölümde gördüğümüz samuraylar olayı daha farklı temalarda parkların var olduğunun ıspatı. westworld filminde orta çağ ve roma temalı iki park vardı. futureworld filminde ise samuraylardan uzaya kadar beş farklı tema parkı mevcuttu. hatta filmin sonuna doğru bir grup samuray başrol karakterlerimizi kovalıyorlardı.

- dolores ve birkaç model host parkın ilk dönemlerinden beri var. hafızalarının tam olarak silinmemiş olması aslında bir hata (glitch) değil bilinçli olarak ford tarafından eklenmiş bir özellik. bu sayede acı çekerek hostların evrimleşeceğini ve arnold'un vasiyetinin yerine geleceğini planlamış.

- ford, aslında kötü adam değil. daha doğrusu son dönem yapımlarda ortaya çıkan bir karakter modelini baz alıyor. hayao miyazaki yapımlarından bilirsiniz. aslında kimse salt kötü veya iyi değildir. miyazaki bize prenses mononoke'ye düşman gözüken domuz tanrının'da insanların da lady eboshi'nin de aslında ne kötü ne de iyi olduğunu anlatır. son dönem yapımlarında artık bize bugüne kadar dayatılan karikatürize ve ellerini ovuşturan kötü karakterler yerine bunlardan vermeye başladılar. iyi de yapıyorlar. ford bu açıdan inanılmaz tatminkar bir karakter oldu çıktı.

- yukarıda yazdım ama toparlamak adına tekrar belirteyim. ford'un, geleceğin hostlarda olduğunu, insan evriminin gelecek noktası olarak hostları gördüğünü biliyoruz. dolores'in man in black'e son bölümde yaptığı atarı hatırlayın. ne diyor? bu dünya sultan süleyman'a kalmadı sana mı kalacak yaprağım diyor. koca koca dinozorlar vardı onlar bile torpak oldu gitti diyor. buradaki dinozor ve jurassic park göndermesini de anlamayan varsa öeh artık. geleceğin robotlarda olması kısmı ise asimov öykünmesi. bir çok yapımda izlediğimiz yapay zekanın insanlığı alt ederek başka olaylara yelken açmasının ilk adımlarını verdiler. bana sorarsanız dizi zamanla bi nevi the animatrix'in second reneissance bölümüne evrilecek.

--- spoiler ---