Güzel İnsan Sayısı Yıllar Geçtikçe Artış mı Gösteriyor?
gün geçtikçe kadınlar güzelleşiyor yanılgısı... her ne kadar güzellik kavramı subjektif bir kavram olsa da tek kişilik perspektiften bakıldığında bir çeşit survivorship bias örneği olduğu gözlemlenebilecek yanılgıdır.
öncelikle daha önce duymamış olanlar için: survivorship bias
durumun survivorship bias ile ilgisini açıklayalım
survivorship bias, yukarıdaki linkte de bahsedildiği gibi tamamen dikkat çeken örneklerin göz önüne çıkarak akılda kalması ve dikkat çekemeyenlerin gözardı edilerek değerlendirmeye alınmaması sebebiyle ortaya çıkan bir yanılgıdır. yani basitçe insanlar dikkat çekici örnekleri hatırlamaya ve dikkat çekmeyen, yani "sıradan" örnekleri ise gözardı etmeye meyillidir.
bu durumu güzellik algısı üzerinden düşünelim
güzellik algısı herkes için farklıdır. kimi sarışın severken kimi esmer, kimi kısa boylu severken kimi uzun boylu sever. kimin güzel olduğuna karar vermenin objektif bir yolu yoktur. ancak kimin güzel olduğuna karar verilemese bile herkesin kendine has bir beğenisi olması başlıkta bahsi geçen yanılgıyı mantık zeminine oturtmamıza yardımcı olur.
diyelim ki mahmut isminde biri var ve mahmut'un kendince beğendiği bir kadın tipi var. mahmut 1996 yılında 20 yaşındayken 2012 yılında ise 36 yaşında.
1996 türkiye nüfusu
2012 türkiye nüfusu
1996 yılında türkiye nüfusu 60 milyon kişiden oluşurken 2012 yılında 75 milyon kişiden oluşuyor.
diyelim ki türkiye'deki her on kadından bir tanesi mahmut'un güzellik algısına uyuyor ve mahmut 1996 yılında sokağa çıkıp bir tur atıp evine geri döndü. bu durumda eğer mahmut o gün sokakta 100 kadın gördüyse bu 100 kadından 10 tanesi mahmut'un güzellik algısına uyduğu için mahmut o gün eve geldiğinde sokakta 10 tane güzel kadın görmüş olduğunu hatırlar.
1996 yılında 60 milyon olan türkiye nüfusunun 2012 yılında 75 milyon oluşu nüfusta %25'lik bir artış olduğu anlamına gelir.
yani eğer mahmut 1996 yılında sokağa çıkıp 100 kişi görüyorsa, 2012 yılında sokağa çıktığında sokakta 125 kişi görür.
şimdi toplumda güzellik oranının mahmut'un algısına göre hiç yükselmediğini düşünelim. yani toplumda mahmut'un güzellik algısına uyan kadınların toplam kadın sayısına oranını eskiden de 1/10 iken şimdi de 1/10 olarak düşünelim.
bu durumda mahmut 2012 yılında sokağa çıkıp 125 kadın gördüğünde bu kadınlardan 12,5 tanesi, düz hesap 13 tanesi mahmut'un güzellik algısına uyacaktır. bu durumda mahmut 2012 yılında eve döndüğünde o gün 13 güzel kadın gördüğünü hatırlayacak ve kendi kendine "ya eskiden 10 güzel kadın vardı, şimdi 13 güzel kadın var. demek ki kadınlar güzelleşiyor..." şeklinde bir düşünceye sahip olacaktır.
tabii kimsenin eskiden 10 vardı şimdi 13 var diyeceğini sanmıyorum ama muhtemelen çoğu insanda zaman geçtikçe sanki daha fazla güzel kadın ortaya çıkıyormuş hissi vardır. yani hiç değilse ben kendi çevremde bunu gözlemledim.
burada mahmut'un gözden kaçırdığı şey 2012 yılında gördüğü fazladan 3 güzel kadına karşılık sokakta fazladan 22 "sıradan" kadın görmüş olmasıdır. en başta da belirttiğim gibi insan dikkat çekmeyen şeyleri unutmaya yatkın olan bir canlı olduğundan mahmut fazladan gördüğü 22 adet kendince sıradan insanı unutması mahmut'un zihninde insanların eskiye oranla güzelleştikleri algısına sebep olacaktır.
tabii bunun yanısıra mahmut'un algısına etki edebilecek birçok değişken de bulunmaktadır. örneğin mesela mahmut önceden sarışın severken yıllar içinde esmer sevmeye başlarsa mahmut'un algısı sarışın/esmer oranınca değişiklik de gösterebilir. ancak çoğu insanın göz zevkinde belirli bir yaştan sonra radikal değişimler pek söz konusu olmadığından genellikle kadınlar güzelleşiyor algısının sebebi bu değildir.
bence tabii.