Hamburgerin İsmi, Gerçekten de Almanya'nın Hamburg Şehrinden mi Geliyor?
hamburgerin ismi gerçekten de almanya'nın hamburg şehrinden geliyor
"hamburger" terimi, etten yapılan yemeklerin üretilmesi ve yaygınlaştırılmasına dair bir geçmişe sahip olan almanya'nın hamburg şehrinden türetilmiştir.
19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında alman göçmenler, et yemekleri de dahil olmak üzere kendi mutfak geleneklerini amerika birleşik devletleri'ne getirdiler. baharatla tatlandırılan ve sıklıkla soğan ve ekmekle servis edilen hamburg usulü dana köftesi, amerika birleşik devletleri'nde, özellikle de new york şehrinde popülerlik kazandı. zamanla bu sandviç gelişti ve sonunda "hamburger" olarak bilinmeye başladı.
adı hamburg'dan gelse de bildiğimiz modern hamburger, esasında amerika birleşik devletleri'nde çeşitli şekillerde uyarlandı ve geliştirildi. dünyada farklı yerlerde, farklı yorumları da yapıldı elbet...
Bu tarihi detaylandıralım
ham kelimesinin ingilizce'deki anlamı "domuzun bacağının üst kısmından tuzlanarak ve kurutularak yapılan yemek" demektir. (vallahi) ama hamburger domuz etinden yapıldığı için bu ismi almamıştır. hamburgerin tarihi orta asya'ya tatar diye bilinen türk toplumlarına kadar uzanır. o zamanlar savaşçı tatar atlıları çiğ et yiyorlardı. zamanla bu eti eyerlerinin altında koyduklarında, uzun seferlerde atın hareketleri sonucunda bu etin bir şekilde az da olsa piştiğini ve daha kolay çiğnenebilir hale geldiğini keşfettiler.
yıllar geçtikçe, asya steplerindeki uzun seferlerinin sonucunda bu eti eyerin altından çıkarttıklarında ona tuz, biber ve soğan da ilave ettiler ve sonunda bugünkü bilinen tatar bifteği ortaya çıktı.
almanya'nın hamburg şehrinden bir tüccar, ticaret amacı ile gittiği orta asya'da 19. yüzyıl ortalarında tatar bifteğini görür ve almanya'ya getirerek hamburg bifteği olarak sunar. daha sonraları bir aşçı bu eti kızartarak servise sunar ve ona "hamburg'a ait" anlamında "hamburger" adını verir.
hamburger almanya'yı iki yolla terk eder
yine 19. yüzyılda bir fizikçi ve aynı zamanda yemek geliştirme uzmanı olan dr. j. h. salisbury hamburgeri ingiltere'ye getirir. salisbury sağlıklı bir yaşam için günde üç kere, önceden sıcak su ile yıkanmış biftek yenilmesi gerektiğine inanıyordu. bu şekilde hazırlanan hamburgere ingiltere'de "salisbury bifteği" adı verildi. dikkat ederseniz tatarların adı bile anılmaz oldu....
diğer yolla ise, 19. yüzyılın sonlarında alman göçmenleri ile amerika'ya gitti. hamburger etinden yapılan köftelerin ismi burada hamburger olarak yerleşti. yani tarihin hiçbir safhasında hamburgerin içinde domuz eti olmadı. gerisin geriye türkiye'ye dönüldüğünde ise tarihinin atalarımıza dayandığını bilmeyenler geleneksel damak tadımıza uygun olmadığını öne sürdüler.
bu arada belirteyim ki, birinci dünya savaşı sonrası amerika'da ingilizce'deki alman kökenli kelimeleri ayıklamak için yapılan çalışmada, hamburgerin ismi de "salisbury bifteği" olarak değiştirilmeye çalışıldı, ama tutmadı.
bir dahaki sefere büyük seçim isterken umarım bunlar aklınıza gelir...