İngiltere'nin Yeni Başbakanı Olan Liz Truss Kimdir?
öncelikle ingiltere'deki seçim atmosferi
tam adı mary elizabeth truss olan 47 yaşındaki siyasetçi liz truss, 5 eylül 2022 itibarıyla ingiltere'nin yeni başbakanı seçildi. buradaki durum ölümü gösterip sıtmaya razı etmekten ibaretti. zira son bir aydır zaten her ne kadar 3. jenerasyondan ingiliz olmasına ve eşinin akıl almaz servetine rağmen rakibinin (rishi sunak) kökeni itibariyle bir ingiliz sömürgesinden gelmesi, burada özellikle muhafazakar partinin içerisindeki ulusalcılar diyebileceğimiz kesimin asla kabul etmeyeceği bir şeydi. bu sebeple, esasında pek çok kişi liz truss'in seçileceğinden emin olmasına rağmen, gaflarıyla ünlü bu politikacıyı kimse başbakan olarak görmek istemiyordu.
belirtmekte yarar vardır ki kendisi başbakanlık yarışındaki rakibine göre daha şahin pozisyonlar/kararlar almasıyla bilinir. ben sterlin'in değerini koruması için daha güvercin pozisyonda olan rakibi olan rishi sunak'ın her ne kadar o suratındaki yapmacık gülüşte zerre gerçeklik ve inandırıcılık olmasa da iki yıl sonraki seçimlere kadar onu tercih ederdim. son olarak liz truss, dün gece verdiği bir mülakatta seçilmesi halinde çoğunluğun beklediğinin aksine popüler olmayan kararlar almak zorunda kalacağını ve herkesi memnun edemeyeceğini belirtti.
peki kimdir bu liz truss?
babası matematik profesörü ve annesi de çoğunlukla hemşirelik olmak üzere öğretmenlik ve hemşirelik işleriyle uğraşmıştır. ailesi, kendisinin aksine; görece sol/merkez tandanslı etiketlenen işçi partisinin de solunda kalan görüşe sahiptir. truss, oxford ilçesindeki merton koleji'nde ilk ve orta öğrenimini gördükten sonra, oxford üniversitesi'nde eğitim hayatına devam eder ve oradaki meşhur öğrenci kulüplerinden birisi olan "liberal demokratlar"ın başkanı olarak politikaya göz kırpar. 1996 yılında mezun olmasıyla birlikte torylere, yani muhafazakar partiye katıldı. bazı önemli düşünce kuruluşlarında çalıştı. daha sonra 2010 genel seçimlerinde ilk kez milletvekili olarak seçildi. çocuk bakımı, matematik eğitimi ve ekonomi dahil olmak üzere çeşitli politika alanlarında reform çağrısında bulundu. yine 2010'ların başında bir dizi makale ve kitabı ya tek başına ya da ortak yazarlar ile birlikte yazdı.
truss, 2014 kabine değişikliğinde eski başbakan david cameron tarafından çevre, gıda ve köy işleri bakanı olarak bakanlar kurulu'na atanmadan önce, 2012-2014 yılları arasında çocuk bakımı ve eğitimden sorumlu devlet parlamenter müsteşarı olarak görev yaptı. belirtmekte yarar var ki her ne kadar muhafazakar partide ter alsa da ingiltere'nin 2016'daki referandumunda avrupa birliği'nde kalması için ingiltere avrupa'yla daha güçlü kampanyasının destekçisi olmuştur. ayrılma kararına yönelik sonuçtan sonra ise brexit'i desteklemeye başlamıştır. david cameron, 2016 yılının temmuz ayında istifa ettikten sonra truss, mayıs ayına kadar adalet bakanı ve lord(lar) şansölyesi olarak atandı ve ofisin bin yıllık tarihinde ilk kadın lord şansölyesi oldu. 2017 genel seçimlerinin ardından truss bu sefer hazine baş sekreteri olarak atandı. hala tam bilinmeyen bir sebepten ötürü mayıs 2019'da istifa etti ve boris johnson'ın muhafazakarların lideri olma sürecini destekledi. boris başarılı olduktan sonra karşılığında liz truss'u uluslararası ticaretten sorumlu devlet sekreteri ve ticaret kurulu başkanı olarak atadı. eylül 2019'da kadın ve eşitlik bakanı ek rolünü de üstlendi. 2021 kabine değişikliğinde dış milletler topluluğu ve kalkınma işleri devlet sekreteri'ne terfi etmek üzere uluslararası ticaret bakanlığı'ndan ayrıldı. aralık 2021'de hükümetin avrupa birliği ile baş müzakerecisi ve ab-birleşik krallık ortaklık konseyi'nin birleşik krallık başkanı olarak atandı. en son tekrar dış işleri bakanlığı görevi ile birlikte bazı yan görevler üstleniyordu.
ingiltere'deki insanların başına daha fazla bela açmadan 2 yıl sonraki seçimlere kadar gemiyi idare edebilecek mi, göreceğiz
fakat muhafazakar partinin bir sonraki seçimlerde bir sürpriz olmazsa iktidarı kaybedip lorylere, yani işçi partisine bırakacağı konuşuluyor. zira işçi partisinin başındaki eski savcı eleman son zamanlarda popülerliğini (boris'in de bolca malzeme vermesiyle) artırdı. rusya - ukrayna savaşı'nın etkileri burada fazlasıyla hissedilmeye başlanacak ekim ayından itibaren. doğalgaz faturalarının aylık tavan 280 küsur poundlara dayanabileceği ifade ediliyor. buradaki ilgili kurum geçenlerde kümülatif tavana dair bir açıklama yaptı. kendisi güya seçilir seçilmez bu sorunu çözecekmiş 1 hafta içerisinde. vergi indirimine gitmeyi de düşünüyor vat'de. bu her ne kadar vatandaş yanlısı gibi düşünülse de ingiltere'nin kurulu düzeni düşünülünce günü kurtarmaya yönelik ve orta uzun vadede sterlin'in değerini baltalayabilecek bir çözüm. öte yandan, çin'i resmi olarak ulusal tehdit olarak ilan etmeyi istiyor.
türkiye ilişkilerinde ne olur, ne biter; tam olarak bilinmez
zira ingiltere dış politikası pek fazla seçilmişlerin oyuncağı edilen bir alan değil. kim gelirse gelsin, orta uzun vadeli planları dahilinde belirlenen gizli ya da aleni planları çerçevesinde ilerler. fakat burada başına yansıdığı kadarıyla meşhur magazin haberi hariç (tr'yi mültecileri göndermek için opsiyon olarak gördüğünü açıktan beyan etmesi), türkiye ile birleşik krallık arasında brexit sonrası serbest ticaret anlaşmasının imzalanması ve kapsamının genişletilmesinde rolü büyüktür.
son olarak
ingilizce bilen arkadaşlarımız için kendisinin son dönemde köşeye sıkıştırıldığı en meşhur video parçasını da içeren, muhalefet işçi partisinin milletvekilleri tarafından oluşan komisyona karşı verdiği mülakat youtube videosu ile yazımı tamamlayayım:
bu video yaklaşık 2 saat civarında olup, ingiltere'nin son dönemdeki dış politikasına dair çeliştiği noktaları yahut amaçladığı hedefleri de az biraz ortaya koymaktadır. örneğin; videonun ortalarından itibaren suudi arabistan ile olan ilişkilerin iyileşmesi, cemal kaşıkçı meselesinin devamında yapılan u dönüşü veyahut libya'daki gelişmeleri ne kadar takip ettiği bm tarafından tanınan başbakanları ile görüşüp görüşmediği, neden pasif kaldığı vesaireyi merak edenler için faydalı bir içerik olduğunu düşünüyorum.
buraya kadar sabırla okuyan herkese sabırları için teşekkür eder, esenlikler dilerim.