eamon de valera; irlandalı yurtsever ve politikacı. 1882 new york doğumlu olan de valera irlandalı bir anne ve ispanyol asıllı bir babanın oğludur. daha üç yaşında babasını kaybetmesinin ardından annesi ile irlanda'ya limerick kentine yerleşmiştir. 1904'de dublin'deki blackrock koleji'nden mezun bir matematik öğretmeni olmuştur.

1913'de katıldığı irlanda gönüllüleri grubu ile 1916 yılının paskalaya yortusunda geçekleşen ve irlanda'da bağımsızlık hareketini ateşleyen ingiliz karşıtı ayaklanmanın planlayıcıları arasında yer almıştır. ayaklanma başarısızlıkla sonuçlanıp liderleri yakalandığında muhtemelen amerikan vatandaşı olması nedeniyle de valera, idam edilen 16 lider arasında yer almamıştır.

ayaklanmadan bir yıl sonra serbest kaldığında ingiltere karşıtı hareketin hem siyasal kanatı olan sinn fein hem de askeri kanatı olan ve sonrasında ira'ya dönüşen irlanda gönüllüleri'nin başkanı seçildi. 1918 yılında tutuklanıp ingiltere'ye gönderilmesine rağmen 1919 yılında kendisine gönderilen bir pastanın içine saklanmış olan anahtar yardımıyla hapisten kaçmayı başardı ve destek görebileceğine inandığı amerika'ya kaçtı.

amerika'da irlanda davası için giriştiği propaganda sonucunda hem kamuoyunun desteğini kazandı hem de başarıda çok büyük önem taşıyan altı milyon dolarlık bir yardım toplamayı başardı. 1921 yılında gerçekleşen barıl görüşmeleri için ingiltere'ye dönüp başbakan lloyd george ile görüşse de asıl görüşmeleri gerçekleştiren michael collins ve arthur griffith gibi iyi niyetli ancak politik yetenekten yoksun liderlerin kuzey irlanda'yı ingilizlere bırakan ve ingiliz tacına bağlılık yemini eden bir anlaşma imzalamasını engelleyemedi.

1922'de ingiltere'nin anlaşmayı tek taraflı olarak feshetmesi üzerine iç savaş yeniden başladı. de valera bir yıldan biraz daha fazla süren mücadeleyi kaybetti. bir yıl kadar hapis yattıktan sonra 1926 yılında fienna fail adlı yeni bir parti kurdu. bu parti dail adındaki irlanda meclisinde ana muhalefet partisi halini aldı.

1932 yılında fienna fail seçimleri kazandı ve valera başbakan (taoiseach) seçildi. ilk yürülüğe koyduğu uygulamalardan biri ingiltere'ye sunulan bağlılık yeminini kaldırmak oldu. ingiltere buna karşılık irlanda'ya ekonomik bir ambargo koyduysa da 6 yıl süren bu süreçte ekonumik zarara uğrayan taraf oldu. 1937 yılında irlanda yeni bir anayasayı kabul ederek bağımsız irlanda olan adını irlanda cumhuriyeti(eire) olarak değiştirdi.

1932 - 38 arasında de valera dağılmakta olan ülkeler birliği'nin yöneticiliği görevini başbakanlık ile birlikte yürüttü. 1939'da ikinci dünya savaşı'nda tarafsız kalma kararı "ingilizler tarafında tarafsızlık" olarak yorumlanacaktı. bu de valera'nın söylemindeki yumuşamanıın başladığı olay olacaktı. aynı yıl ira valera'nın kuzey irlanda için mücadeleyi bıraktığına kanaat getirerek mücadeleye silahlı olarak devam kararı alacak ve yönetimle ilişkisi kesilerek yasadışı ilan edilecekti.

fienna fail 1948'e kadar tekara tekrar seçilse de de valera'nın giderek azalan popülaritesi ve tüm irlanda'nın bağımsızlığı için değil de güney irlanda'nın hayatta kalması için çabalıyor oluşu onlara 48 seçimlerine mal oldu. sonraki üç senelik dönemde güney irlanda de valera'nın kuzey irlanda için masada mücadele etmek amacıyla içinde kalmaya devam ettiği ingiliz devletler topluluğundan ayrıldı.

1951, 1954 ve 1957'de art arda seçimleri kazansa da artık mücadelesini verdiği şey tüm adanın bağımsızlığı değildi ve göç ve işsizlikle savaşmak zorunda kalmıştı. 1959'da artan görme problemleri nedeniyle taoiseach görevini bırakarak ülkenin başkanlığı görevini üstlendi. 1973'de başkanlığının ikinci altı yıllık döneminin sonunda politika'dan çekildi ve 29 ağustos 1975 yılında dublin yakınlarında bir bakım evinde öldü.

de valera yüzyılımız irlanda politika ve bağımsızlık mücadelesinin michael collins gibi önemli isimlerinden biri olsa da giderek ılımanlaşan söylemi ve silahlı mücadeleye karşı aldığı tavırla ira'nın tepkisini üzerine çekmiş bir figürdür. bağımsızlık savaşı ve kuzey irlanda'yı gözden çıkarmış olduğuna dair bir yorum da patriot game isimli ünlü irlanda özgürlük şarkısında şu şekilde görülebilir:

this ireland of ours has too long been half free.
six counties lie under john bull's tyranny.
but still de valera is greatly to blame
for shirking his part in the patriot game.