Japonya'ya Atılacak Bombaların New Mexico'da Test Edilmesi Olayı: Trinity Test
trinity testi; atom bombasının abd, new mexico'da yapılan ilk denemesine verilen isim. 16 temmuz 1945, saat 5.30'da gerçekleştirilmiştir. bomba, sonradan nagasaki ve hiroşima'ya atılacak olanlarla aynı tiptedir. atom çağının başlangıcı olarak kabul edilir.
ilk olarak enrico ferni tarafından geliştirilmiş olup, sonradan robert oppenheimer ve albert einstein tarafından son haline getirilmiştir. testin isim babası oppenheimer'dir, sevgilisinin bir john donne hayranı olması onun da bu adamın şiirlerinden etkilenmesini sağlar. sorulduğunda john donne'un üç sonesinden etkilendiğini ve bu yüzden teste trinity adını verdiğini açıklamıştır. hakkı var, çünkü üç sone de ölüm temasını fazlasıyla içeriyor.
new mexico'nun "socorro" adı verilen, kuş uçmaz kervan geçmez (fakat ne gariptir ki seneler sonra hills have eyes filminde değinilecek şekilde, bir ailenin yaşadığı) bir yerinde yapılan testtir trinity. aslında atom bombası "patlıyor mu, patlamıyor mu" testinden öte bir test değildir. esas test, yani radyoaktivitenin insanlara yapabilecekleri hakkındaki test bundan yaklaşık 1 ay sonra, nagazaki'de ve hiroşima'da gerçekleştirilecektir...
dediğim gibi, radyoaktivite üzerine bilimsel bir test değil, askeri bir testtir. bombanın ne kadar güç çıkaracağı, nereye kadar tahrip edeceği bilinmekle beraber, yine de radyoaktivite hakkında bir bok bilinmediğinden, testi gözlemleyen oppenheimer ve generaller bombanın patlatılacağı yerden sadece 10 kilometre geride durmuş, daha küçük bilim adamları ve askerler ve gazeteciler ise 30 kilometre geride durmuşlardır..
bomba sabaha karşı beş buçuk gibi patlatılmış, ve bombanın şiddetini gören oppenheimer"i am become death, the destroyer of worlds." yani "ben ölüm oldum, dünyaların yok edicisi" diyerek hindu sarı bhagavad gita'in kelimelerini kullanmıştır..
testin koordinatörü kenneth bainbridge'de "now we are all sons of bitches." yani "şimdi hepimiz o*ospu çocuklarıyız" diye eklemiştir o son derece resmi ortamda. bilim adamları yarattıkları şeyden korkmuşlar, üretmekten saniyesinde pişman olmuşlardır.
ama tabii birleşmiş milletler bu bombayı asla siviller üzerinde kullanmayacaktır. almanya geliştirir diye, önceden geliştirilmiş caydırıcı bir silahtır atom bombası. en azından bilim adamlarına söylenen bu olmuştur.
deney sırasında ve dahi bombanın yapım sırasında radyoaktivite hakkında çok az şey bilindiğinden bahsetmiştik. deneyde olan tüm insanların ilerleyen yıllarda bir şekilde kanserden ölmeleri de madam curie misali "fiziğe adanmış bir hayatın kansere yenik düşmesi" özetlenebilir.
deneyde cidden salaklıklar yapılmıştır. radyoaktiviteden insanlar camlar arkasında korunmaya çalışmış, radyoaktiviteden etkilendiği düşünen erhat çalı süpürgesi ile süpürülmüş, patlamadan sadece bir iki hafta sonra sıfır noktası kontrol edilmiş, radyoaktif artıklar eller ile taşınmıştır. tamam, belki çernobil'de reaktörü kapamaya çalışan insanlar kadar zarar görmemiştir bu tayfa ama yine de böyle büyük beyinler, kendi ürettikleri hadise ile zehirlenmişlerdir nihayetinde.
hoş, los alamos'ta proje bitimi sırasında eğlenirken, şampanyalar içip davullar çalarken, dünyanın başka bir yerinde insanlar, çocuklar, balıkçılar ve kediler ürettikleri bomba ile yok oluyordu ama dediğim gibi, onlar ürettikleri şeyin sadece caydırıcı olarak kullanılacağını düşünüyordu.
ama olaydan sonra oppenheimer asla kendisine gelememiş, bilimi de bırakmıştır bir şekilde. "insanoğlunun buldukları, insanoğluna zarar vermekten başka bir işe yaramamıştır ve yaramayacaktır" gibi bir sözü de vardır hatta.