Kral III. Charles'ın Taç Giyme Töreninde Üzerine Oturacağı Kader Taşı Neyin Nesidir?
britanya kralı iii.charles'ın taç giyme töreni 6 mayıs 2023'te londra'daki westminster abbey'de gerçekleşecek. taç giyme töreninin bir parçası da kader taşı (stone of scone) olarak bilinen eski bir nesnenin varlığı olacak. bu arkaik nesne yüzyıllardır birleşik krallık'ta kral ve kraliçelerinin taç giyme törenlerinde yer almaktadır.
taşın kökeni
kader taşı yüzyıllar boyunca kutsal bir emanet olarak saygı görmüş, uluslar tarafından uğruna savaşılmış ve sırasıyla dalriad, iskoç, ingiliz ve ingiliz hükümdarlarının tahta çıkma törenlerinin önemli bir parçası olarak kullanılmış.
ilk bakışta, bu sade ve oldukça önemsiz kumtaşı bloğunun son 700 yılda neden bu kadar büyük bir tutkuya yol açtığını anlamak zordur. yine de taşın gücü ve önemi fiziksel görünümünün çok ötesindedir. iskoç ulusunun tartışmasız en büyük sembolüdür bu nedenle bin yıldan fazla bir süredir çok güçlü bir simge olmuştur.
yüzyıllar boyunca iskoç krallarının yemin törenlerinde kullanılmıştır. kutsal bir nesne olarak görülmesine rağmen, ilk kökenleri tam olarak bilinmemektedir.
1296 yılında ingiltere kralı i. edward, taşı iskoçya'dan alarak londra'daki westminster abbey'e getirmiş ve yeni bir taht yaptırmıştır. taç giyme koltuğunun bir parçası olarak, ingiltere ve daha sonra büyük britanya hükümdarlarının taç giyme törenlerinde kullanılmış.
1950 noel günü, dört iskoç öğrenci taşı westminster abbey'den çıkardı. taş üç ay sonra iskoçya'ya, arbroath manastırı'nın yüksek mihrabına geri döndü. kader taşı, kasım 1996'da resmi olarak iskoçya'ya iade edildi ve edinburgh kalesi'nde sergilenmeye başlandı.
taşın her bir ucunda kurşunla tutturulmuş demir bir zımba bulunur ve bu zımba sekiz rakamı ile demir bir halkaya bağlanır. kenarlar kaba bir yüzeye sahiptir. üst yüzeye kesilmiş kaba dikdörtgenin amacı bilinmemektedir. üst kısımda ayrıca iki haç kesilmiştir.
kader taşı, kraliyet sarayı'nın taç odası'nda, taç mücevherleri ve diğer paha biçilmez hazinelerle birlikte görülebilir. taş iskoçya'dan sadece westminster abbey'deki taç giyme törenleri için ayrılacaktır.
taşın efsanesi
efsane, yakup'un onu yastık olarak kullandığı kutsal topraklar'da başlar. hikayeye göre yakup taşın üzerinde uyuyakalır ve rüyasında meleklerin cennete yükseldiğine tanık olur. böylece taş ahit sandığı ile ilişkilendirilmiştir.
taş daha sonra mısır'dan geçerek bir yunan prensi olan gaythelus tarafından ispanya'ya getirilmiştir. oradan da irlanda'ya taşınmış ve aziz patrick irlanda krallarının taç giyme taşı olarak kullanılabilmesi için taşı kutsamıştır. efsaneye göre taş'a firavun'un kızı scota da eşlik etmiştir.
irlanda'dan gelen yerleşimciler dalriada krallığı'nı kurmak için iskoçya'ya geçmeye başladıklarında taş da onlarla birlikte geldi. ilk başta dunstaffnage veya dunbeg'e yerleştirildi. ancak sık sık iskandinav baskınlarının yaşandığı sıkıntılı bir dönemdi, bu nedenle taş daha güvenli olan scone'a taşındı. ve edward 1296'da gelene kadar orada kaldı.
edward taş ile londra'ya doğru yola çıktı ama yanında ne götürdüğü bir muammadır, şöyle ki; edward'ın yaklaştığını fark eden keşişlerin hızlı bir şekilde taşı değiştirdiklerine dair bazı söylemler var... ingilizlerin taşın neye benzediğine dair bilgileri yoktu. bazı rivayetlerin taşın beyaz mermer olduğunu söylemesi dışında diğerleri hala siyah bazalttan olduğunu ve orijinal taşın bir yazıt taşıdığını söylüyor:
"ni fallat fatum, scoti quocumque locatum invenient lapidiem, regnasse tenetur ibidem"
"eğer kader doğru çıkarsa, iskoçların bu taşın bulunduğu her yerde kral oldukları bilinmektedir."
resmi taşın üzerinde böyle bir yazı yoktu. bu kumtaşı türünün perth'e özgü olması, değiştirildiğini ve orijinalinin saklandığını düşündürmektedir.
keşişler tarafından değiştirilen taşın, muhtemelen kaledeki bir lağım çukurunu örten bir taş olduğu söylenmektedir. böylece edward'ın halefinden kraliçe elizabeth'e kadar ingiltere'nin her kralı eski bir kanalizasyon kapağının üzerine oturarak taç giymiştir!"
yazıda da belirtildiği gibi, muamma taş demek daha doğru olacaktır.