Napolyon Hakkında Ders Kitaplarında Pek Bulamayacağınız Az Bilinen Gerçekler
napoleon bonaparte, tarihin büyük liderlerinden biri olarak bilinen askeri stratejist ve etkili bir devlet adamı olarak kabul edilir.
fransız imparatorluğu’nu yönetme arzusuyla yola çıkan napoleon daha çok korsikalı olarak tanınır ve kariyerinin başlarında korsika’nın bağımsızlığı için tutkuyla savaşmıştır.
korsika direniş lideri pasquale paoli ile yaşadığı anlaşmazlık sonrasında (korsikalı lider pasquale paoli ile bir zamanlar arkadaş olan napoleon’un milliyetçi ile anlaşmazlık yaşadığını ve öfkeyle fransa’ya gittiğini, o günden sonra paoli’yi desteklemeyi reddettiği iddia edilmektedir.) napoleon, fransa’yı kendi yurdu olarak benimsemiş ve yeni cumhuriyetin yükselen yıldızı olmak için hayati askeri zaferlerin ardı ardına geldiği toulon kuşatması ve 1785’te paris’teki 20.000 kralcının yenilgisi gibi olayları yöneterek kendini ortaya çıkarmaya başlamıştır.
cumhuriyetçi politikacılar tarafından doğal bir lider olarak tanımlanan napoleon, italya ve ardından mısır’daki bir dizi savaş zaferiyle hızla yükselmiş ve 1799’da fransa’nın yönetimini ele geçirerek ilk konsül olmuş, sürekli askeri hakimiyetini denetleyerek ve etkili yasal reformlar yaparak son derece popüler bir lider haline gelmiştir.
napoleon kanunu'nda yer alan bu yasal reformlar, eski feodal mevzuatın modası geçmiş tutarsızlıklarının yerini alarak devrim'in amaçlarını sağlamlaştırdı.
napoleon, avusturya’yı yenerek ve bir süre boyunca ingiltere’nin fransız ordusuna karşı durma çabalarını bastırarak barışı sağlamayı başardı. iktidara olan karşı konulmaz yükselişi, 1804’te fransa imparatoru olarak taç giymesiyle sonuçlandı.
ancak avrupa’daki barış uzun sürmedi ve napoleon’un hükümdarlığının geri kalanı, çeşitli koalisyonlara karşı avrupa’da yıllar süren savaşlarla şekillendi. bu süre zarfında parlak bir askeri lider olarak ünü daha da arttı, ta ki yedinci koalisyon savaşı ve waterloo’daki fransız yenilgisi, 22 haziran 1815’te tahttan feragatına yol açana kadar
napoleon, hayatının geri kalanını saint helena adasında, sürgünde geçirdi.
işte napoleon hakkında bilmediğimiz gerçekler...
1. bir aşk romanı yazdı
napoleon, acımasız ve savaşa dayanıklı yüzünün ardında, aşk mektuplarıyla ve yakın zamanda ortaya çıkan romantik bir romanı ile biraz yumuşak bir yanı olduğunu kanıtlamıştır. 1795 yılında, napolyon 26 yaşındayken kaleme alınan clisson et eugénie, çoğu incelemeye göre onu kayıp bir edebi deha olarak kurmakta başarısız olan, duygusal bir kendini mitolojikleştirme konusunda kısa (sadece 17 sayfa) bir alıştırmadır.
2. ilk eşi josephine bonaparte giyotinden kıl payı kurtuldu
napoleon’un ilk eşi olan josephine, daha önce alexandre de beauharnais ile evliydi (bu evlilikten üç çocuğu oldu). alexandre de beauharnais, terör dönemi sırasında giyotinle idam edilen bir aristokrattı. josephine de aynı dönemde hapsedildi ve idam edilmesi planlandı, ancak terör dönemi’nin mimarı olan robespierre giyotinle idam edildikten beş gün sonra serbest bırakıldı.
3. napoleon terör dönemi’nin ardından ihanet suçlamasıyla tutuklandı
fransız devrimi’nin erken dönemlerinde, napolyon, 1793 ve 1794 yıllarında algılanan muhaliflere karşı şiddetli bir “terör dönemi” uygulayan jakobenler adlı siyasi bir gruba katıldı. bu adım, daha çok fırsatçılıktan ziyade ideolojiden kaynaklanmıştı. 1793’ün sonlarında, napolyon, ingiliz ve kralcı güçlerden toulon şehrini ele geçirmede önemli bir rol oynadı. bu olayın ardından maximilien robespierre’in kardeşi olan augustin robespierre, onu “olağanüstü yetenekli” olarak tanımladı.
robespierre ailesiyle olan bu bağlantılar, temmuz 1794’te devrildiklerinde ve giyotine gönderildiklerinde napolyona pahalıya mal oldu. napolyon, cenova’dan bir diplomatik misyon dönüşünde ihanet şüphesiyle tutuklandı. neyse ki, iki hafta içinde serbest bırakıldı ve kısa süre sonra ordudaki pozisyonunu geri kazandı. daha sonra paris’e yönelik kralcı saldırıyı püskürtmeye yardım etti ve kuzey italya’yı başarıyla fethederek fransa’nın en önemli figürlerinden biri haline geldi.
4. kılıp değiştirip sokaklarda yürürdü
napoleon gücünün zirvesindeyken, alt sınıf burjuvaziye benzemek için giyimini değiştirerek paris sokaklarında dolaşırdı. görünüşe göre amacı, sokaktaki insanların gerçekte kendisi hakkında ne düşündüğünü öğrenmekti ve iddia edilenlere göre rastgele yoldan geçenlere imparator’un çalışmaları hakkında sorular sorardı.
5. napoleon’un en az çekici alışkanlıklarından biri, sinirlendiğinde şarkı söyleme (veya mırıldanma) eğilimiydi
6. kedilerden korkması
garip bir şekilde, tarih boyunca önemli liderler olan büyük iskender, julius caesar, cengiz han, benito mussolini, adolf hitler ve napolyon’un ailurofobi yani kedi korkusu yaşadıkları söylenir. ancak, napolyon’un kedilerden korktuğunu destekleyecek çok az kanıt olduğu ortaya çıktı. bununla birlikte, bu yaygın söylentinin neden bu kadar yaygınlaştığıda ilginç bir konudur. hatta iddia edilen korkusunun, bebekken vahşi bir kedi saldırısından kaynaklandığı bile söylenmektedir
7. oğlu, ii. napolyon ismiyle anılmıştı
napolyon, joséphine’den boşandıktan sonra, avusturya arşidüşesi marie louise ile evlendi. çiftin, napolyon francis joseph charles adında bir oğlu oldu. bu oğul, doğduğunda roi de rome unvanını taşıyordu ve daha sonra kısaca ii. napoleon olarak anıldı.
8. napolyon, ikinci evliliğine katılmayan 13 katolik kardinali hapsetti
ve napolyon’un subayları papa vii. pius’u kaçırıp beş yıl boyunca esir tuttu.
9. rosetta taşının keşfi
londra’daki british müzesi’nde bulunan rosetta taşı, üç farklı yazı sistemiyle oyulmuş bir granit levhadır: mısır hiyeroglifleri, demotik mısır ve antik yunanca. bu taş, mısır hiyerogliflerini çözmede hayati bir rol oynamış ve uzun süredir son derece önemli bir eser olarak kabul edilmiştir. daha az bilinen gerçek ise, napolyon’un askerleri tarafından 1799 mısır seferi sırasında keşfedilmiş olmasıdır.
10. telgraf sistemine öncülük etmesi
napoleon savaşları sırasında fransa tarafından kullanılan telgraf, semafor sinyallerine dayalı bir optik sistemdi. chappe semafor telgrafı fransız devrimi sırasında piyasaya sürüldüğünde mesajların seyahat etmesi için geçen süreyi önemli ölçüde azaltarak iletişimde devrim yarattı. semafor telgrafı gece veya kötü hava koşullarında çalışamasa da, 60 yılı aşkın süreyle kullanıldı ve daha verimli elektrikli telgrafın 19. yüzyılın ilerleyen dönemlerinde tanıtılmasının yolunu açtı. claude chappe tarafından icat edilen napolyonik telgraf sistemi, teleskopların kullanıldığı ve ardından çözülebilecek görsel sinyallerin gözlemlendiği bir sistem üzerine kuruluydu. optik sinyal verme sistemleri antik yunan’da kullanılan hidrolik telgraf (eski yunan’da kullanılan), meşaleler ve duman sinyalleri şeklinde iki bin yıldan fazla bir süredir var olmasına rağmen, modern dünyada büyük ölçekte kullanılmamıştı. 2 mart 1791’de chappes, brûlon ile 16 kilometre uzaklıktaki parcé arasında ilk halka açık gösteriyi gerçekleştirdi. mesaj şuydu: “si vous réussissez vous serez bientôt couvert de gloire (eğer başarırsanız yakında zaferin tadını çıkarıyor olacaksınız)” claude, aynı zamanda önemli bir noktayı vurguladı: sisteminin sınırları boyunca emirlerin gönderilmesinde ne kadar kullanışlı olabileceği. bu özellik, fransa’nın prusya ve avusturya’ya savaş ilan ettiği bir ay sonra özellikle önemli hale geldi.
11. napoleon 'un ordusu rusya'da hiçbir savaş kaybetmeden yok edildi
iktidara geldikten sonra napolyon, avusturya, prusya ve diğer düşmanlara karşı birbiri ardına askeri zafer kazandı. ancak şansı, 1812’de rusya’ya yaptığı bir istila sırasında tükendi. bu istilayı, ingiliz ticaretine uymadığı için çar ı. aleksandr’ı cezalandırmak amacıyla başlattı.
napolyon, muhtemelen o tarihe kadar görülen en büyük avrupa ordusu olan yaklaşık 450.000 ila 650.000 asker topladı. ruslar, bu ezici güce karşı durmak yerine geri çekildiler ve yol üzerindeki şehirleri, tarlaları ve köprüleri ateşe verdiler. ilk büyük savaş, kanlı bir çatışma, istilanın başlamasından iki ay sonra nihayet gerçekleşti.
ruslar daha sonra tekrar çekildi ve fransızların moskova’yı işgal etmesine izin verdi ancak önce şehri ateşe verdiler. napolyon kazandığını düşündü, ancak ordusu, zaten firarlar ve tifo salgını nedeniyle büyük ölçüde azalmıştı ve orada kışı atlatamayacağını fark etti. geri çekilmeyi emretti ve sonunda ağır hava koşulları ve sürekli saldırılar nedeniyle bir kaosa dönüştü.
ordusu rusya’dan çıktığında, muhtemelen birkaç on bin askere düşmüştü. cesaretlenen napolyon’un rakipleri hemen saldırıya geçti ve ekim 1813’te leipzig muharebesi’ni kazandılar ve birkaç ay sonra paris’e girdiler.
12. boynuna zehir yerleştirmesi
napolyon’un, boynunda taşıdığı bir ipin ucuna bağlı olan ve yakalanırsa hızla içebileceği bir zehir şişesi olduğu söylenir. görünüşe göre, elba'ya sürgün edilmesinin ardından 1814'te zehri içti, ancak o zamana kadar gücü azaldı ve onu yalnızca şiddetli bir şekilde hasta etmeyi başardı.
13. onu saint helena'daki sürgünden kurtarmak için bir denizaltı kaçış planı hazırlandı
waterloo muharebesi’ndeki yenilgisinin ardından napolyon, en yakın kara parçasından 1.200 mil uzakta bulunan güney atlantik’teki saint helena adasına sürgüne gönderildi. bu izole edilmiş hapishaneden kaçmanın neredeyse imkansız olduğu düşünülüyordu. yine de, sürgündeki imparator’u kurtarmak için birçok plan yapıldı, bunlardan biri de iki erken dönem denizaltı ve bir mekanik sandalye içeren cesur bir plandı.
14. ölüm nedeninin sır olarak kalması
napolyon 51 yaşında, bir hastalık sonucunda saint helena adasında öldü. bu hastalığın nedeni kesin olarak belirlenmemiş olsa da, ölümü komplo teorileri ve spekülasyonlarla çevrili bir konu olarak kalmıştır. resmi ölüm nedeni mide kanseri olarak kaydedilmiş olsa da, bazıları olayın arkasında hile olduğunu iddia ediyor. aslında, onun zehirlendiği iddiası, saç örneklerinin normalden çok daha yüksek bir arsenik konsantrasyonunu göstermesiyle destekleniyor gibi görünüyor. bununla birlikte, arseniğin yatak odasının duvar kağıdında da bulunduğu iddia edilmektedir.