kitap kokusu nedir, bilir misiniz?

hiçbir kokuya benzemeyen, insanı rahatlatan, huzur veren ilginç bir durumdur ve hatta bunun da adının “bibliosmia” olduğunu duyunca şaşırmıştım.

kitapların neden güzel koktuğunu, onları koklamış olmanın nasıl zevk verdiğini yalnızca kitapseverler hissedebilir. sanırım bunun bir bağımlılık olduğunu da kabul etmek gerekiyor.

kağıdın hammaddesi olan selüloz ve ligninin kaynaklı olan bu koku zaman geçtikçe kağıdın yapısı bozulduğundan mütevellit yeni bir organik bileşik oluşturup benzaldehit, furfural; vanilya, toluen ve etik benzen; bademi andıran ayrıca etil hekzanol’ün de çiçek kokusuna benzediğini düşürsek bu bileşikler tatlı bir koku esinti yaşatır.

hiç fark ettiniz mi bilmem; kütüphanelere girince bu koku daha baskındır bilhassa eski olanlara girdiğinizde. mesela benim öğrenciliğim milli kütüphanede geçmiştir, oranın kokusu beni dinlendirip, çok huzur verirdi. kitapların arasında ders çalışmanın verdiği dinginlik başka yerde yoktu.

kitap kokusunu kitapseverlere ulaştırmak isteyen oxford üniversitesinin ana araştırma kütüphanesi konumunda olan bodleian kütüphanesi bir sergi düzenlemeye karar verdi ve sergide, konuklar, eski kitap kokusunun çeşitli hallerini deneyimleyeceklerdi, sergi kovid -19 salgını sebebiyle uzun süre ertelenmişti ancak 27 mayıs – 4 aralık 2022 tarihleri arasında tüm misafirlerine görme, dokunma, tatma, koklama ve işitme şöleni yaşatmıştır.

gelin şimdi bu kokulardan biraz bahsedelim.

1. magna carta libertatum

bodleian kütüphanesi, bu belgenin 1217 nüshasına sahiptir, belgenin kokusu ise nemli buğday ekmeği ve kumsallardan hatırladığımız kumu hatırlatacak şekilde bir koku veriyormuş.

2. hawara papyri

distopya olan fahrenheit 451’in yazarı ray bradbury’e kulak verelim; “eski bir kitaba burnunu sokmak, eski mısır’ı koklamak gibidir”; çam reçinesi ve eski mumyalama sıvısı kokusuyla, sıcak susam yağlarının belirgin bir tonu olduğu söyleniyor.

3. eski kitap kokusu ve william shakespeare’in ilk foliosu

dijital arkeoloji enstitüsünün teknoloji direktörü alexy karenowska’ya göre, bodleian’ın bard’s ilk folionun 1623 baskısı, maraschino kirazlarını andıran bir kimyasal olan benzaldehitin ve koku uzmanları tarafından küflü mobilya kokusu olarak bilinen nonenal içeriyor ve güçlü tütün kokusunu almışlardır.

4. narnia: aslan, cadı ve dolap

narnia’da cüceler ve bataklık kıpırtıları ara sıra pipolarını üflüyorlar. bu ise hiç şaşırtıcı değil. çünkü cs lewis, 12 yaşındayken bir sigara içicisiydi, ünlü macera öyküsünün el yazmasının tütün koktuğunu düşünmüşler.

5. 14. yüzyıl etiyopya incili

bu dini kitabın; ahşap, deri ve kumaşla ciltlenmiş, güçlü bir odunsu kokuya sahip olduğu söylenmişti.

6. ulysses

james joyce’a ait olan ve modernist bir roman olarak bildiğimiz ulysses'in her kağıt ve deri parçasına nüfuz eden tatlı, biraz da duman kokusunu anımsatan bir aromaya sahip olduğu söylenmiştir.

7. ölü deniz parşömenleri

bir kısmı ibranice, bir kısmı ise aramice olan ölü deniz parşömenleri’nin oldukça kötü olan bir koku yaydığı söylenmiştir.

kaynak: 1 / 2 / bodleian 5 duyu sergisi

Sürekli Alıp Okumadığımız Kitapları Yığıp Biriktirme Durumu: Tsundoku