caterpillar nedir?

sanılanın aksine ayakkabı, bot, oyuncak, mont gibi ürünler üretmeyen, genel olarak inşaat ve madencilik sektörünün kullandığı iş makineleri, dizel motor, tren lokomotifi gibi ürünler üreten endüstriyel bir şirkettir. dünyada kendi alanında olmayan bir alanda en çok para kazanan şirketlerden biri. şirket her ne kadar iş makinaları üretse de ismini ve logosunu lisanslayarak bot, mont, oyuncak başta olmak üzere yüzlerce farklı üründen epeyce para kaldırıyor. yani piyasada "cat" logosuyla satılan tüketici ürünlerinin hiçbirini caterpillar üretmemekle beraber sadece logosunun bu ürünlerde kullanılması için epeyce komisyon almaktadır.

şirketin hikayesi de oldukça ilginç

1800'lü yılların sonlarında ve 1900'lü yılların başlarında "holtz" ve "cl best" adında önde gelen iki traktör şirketi vardı. bu şirketlerin amacı o günlerde hızla büyüyen tarım sektörüne yardımcı olacak araçlar üretmek ve işlerini kolaylaştırmaktır. holtz'un ürettiği traktörlerden biri arkasında epeyce vagon taşıdığı ve uzaktan dev bir kırkayağı andırdığı için şirketin traktörlerine ingilizce kırkayak anlamına gelen "caterpillar" lakabı takılmaya başlandı. bir süre sonra bu iki şirket arasındaki rekabet kızışmaya başladı ve her iki şirket de diğerini batırmak için inanılmaz rekabet politikaları izlemeye başladı. bir süre sonra iki şirketin de borçları dağlar kadar büyüdü ve bankalar iki şirketin de iflas etmesine kesin gözüyle bakıyordu.

bu sırada kredi fonlarından biri "siz birbirinizi iflas ettirmeye çalışıp birbirinizi yiyeceğinize birleşseniz çok daha iyi olmaz mı?" diye ortaya bir fikir attı. bundan sonra iki şirket masaya oturdu ve birleşip tek bir şirket haline gelme kararı aldı. ilginçtir ki bu şirketin ürettiği ürünler her ne kadar tarım alanında kullanmak için dizayn edildiyse de en fazla kullanımı 1. dünya savaşı sırasında avrupa'da buldu. avrupa kıtasında birbiriyle savaşan ordular bu şirketin ürettiği iş makinelerini cephede (savaşmada değil ama yol açma, eşyaları nehirden karşıya geçirme gibi arka görevlerde) oldukça faydalı buldular. ayrıca bu şirketin traktörleri o zamanlarda yeni yeni kullanılan tank paleti teknolojisini de epeyce ilerletmişti ve bu teknoloji ilerde askeri alanlarda da kullanılacaktı.

savaştan sonra

1. dünya savaşı bitip bir süre sonra büyük depresyon başlayınca bu şirket yine zor günler yaşamaya başladı ama bu kez şirketin imdadına amerikan devleti yetişti. iki dünya savaşı arasındaki dönemde amerika'da karayolu ağı kurulması planlandı ve bu yolda çok büyük bir bütçe ayrıldı. ülkenin her yerine devasa boyutta yollar kurulacaktı ve bunu fırsat bilen caterpillar, tarım işiyle beraber inşaat işine de girdi ve devletten epeyce büyük ihaleler alarak ihya oldu. daha sonra şirket madencilik sektörüne de girdi. 2000'li yılların başında tarım portfolyosunu agco şirketine satan caterpillar, tarım işinden hemen hemen tamamen çıkarak inşaat, maden, enerji ve tren sektörlerine yöneldi.

caterpillar'ın ilk günlerinde üretilen iş makineleri genelde yeşil ve gri renkteydi. sonradan karayolu inşaatında çalışan makineler daha kolay fark edilsin ve kazalar önlensin diye "karayolu sarısı" denen ve bugün şirketin patent altına aldığı renkte karar kırıldı. bundan sonra caterpillar'ın makineleri "sarı makine" diye anılmaya başlandı ve bu da şirketin marka değerini ve karizmasını arttırdı. bir süre sonra amerika'daki işçi sınıfı ve hızla büyüyen inşaat/maden sektörleriyle özdeşleşen şirkete bir çok şirketten çeşitli tüketim ürünleri için lisans teklifi geldi. oyuncaklar, ayakkabılar, botlar, t-shirtler, kahve bardakları derken ortaya milyar dolarlık bir market çıktı. 2012 yılında caterpillar peoria şehrindeki ana binasının yanına bir müze koydu ve yanına da şirketin logosunu bulunduran yüzlerce farklı ürünün satıldığı bir mağaza yerleştirdi. bu konsept çok tutunca dünyada birçok ülkede caterpillar ürünleri satan dükkan ve mağazalar açılmasına karar verildi. bugün dünya'nın 145 ülkesinde caterpillar'ın lisanslı ürünleri satılmaktadır ve şirket bedavaya reklamını yapmak bir yana, satılan ürün başına epeyce para kazanmaktadır. üstelik satılan ürünlere logosunu koymak dışında bir yatırım yapmadığı için buradan gelen paranın kar marjı %100'e yakın.

iş güvenliği mevzusu

caterpillar maden şirketleriyle içli dışlı olduğu için iş güvenliğinin önemini en iyi anlayan şirketlerden biri. şirketin ana ofisinde hemen hemen her toplantıdan önce 5 dakikalık güvenlik brifingi veriliyor, acil bir şey olması halinde polisi arayacak biri seçiliyor, her toplantıda mutlaka can kurtarma tekniklerini bilen biri bulunuyor. sadece ofis ortamında bile iş güvenliği konusu bu kadar önemliyken şirketin fabrikalarında bundan kat kat daha büyük bir titizlik söz konusu. şirketin en büyük fabrikalarının birinin müdürüyle konuştuğumda iş güvenliği konusunun en önemli konu olduğunu, bu konuda en ufak bir gevşeklik gösteren kişinin yönetici bile olsa şirketten uzaklaştırıldığını söylemişti. başka bir fabrikada bir kazada bir işçinin parmağının kenarının kesilmesi sonucu o kişinin üzerindeki ustanın "bir işçiye zarar veren sorumsuzluk" sebebiyle işten atıldığını da duymuştum.

milwaukee'de şirketin maden ürünlerini satan global ekiple bir görüşmemde daha ben hiç gündeme getirmememe ve bahsetmememe rağmen müdürlerden biri "iş güvenliği bugün madencilikte en önemli konulardan biri. örneğin, duydun mu bilmiyorum ama geçen sene türkiye'de bir maden kazasında 500'den fazla işçi hayatını kaybetti" diyerek soma olayına referans yaptı. devletin açıkladığı resmi rakam 300'lerdeydi ama kazada ölenlerin sayısının çok daha fazla olduğu biliniyordu, demek ki adamın kulağına da bir şeyler gitmiş. neyse, konudan konuya atlamayayım.

en son caterpillar'ın tüketici ürünlerinden bahsediyorduk

tüketici ürünleri derken şirketin kendi ürettiği veya logosunu koymaktan fazlasını yaptığı birkaç tüketici ürünü de mevcut. örneğin şirketin fabrika, maden ve inşaat işçileri için ürettiği ve nokia'dan bile sağlam cep telefonları var.

caterpillar şirketi ürünlerini lisanslama işine biraz para biraz da gurur olarak bakıyor. ağır iş makinelerinde her vidanın üzerinde bile "cat" logosu görmek mümkün. bir çok ağır iş makinesi 10 binden fazla irili ufaklı parçadan oluşuyor ve bu parçaların her birinin üzerinde tek tek şirketin logosu bulunuyor.

2012'de 65 milyar dolar olan şirketin cirosu son birkaç yılda dünyadaki inşaat ve maden sektörlerinin kemer sıkma politikası yüzünden 52-53 milyar dolara kadar geriledi. bu yine de yıllık 5-6 milyar dolarlık kar anlamına geliyor. şirketin önümüzdeki 1-2 yılda büyümesi sınırlı olacaktır ama batması da çok zor.

bu şirket zaman içinde bir coca cola, mcdonald's, disney, ford, gm gibi amerika'nın sembolü olan şirketlerden biri haline gelmiştir.

Bu içerikler de ilginizi çekebilir