Türkiye'de Esasında Oldukça Fazla Yer Tutan Bir Kavram: Belirsizliğe Tahammülsüzlük
Nedir, ne değildir?
belirsizliğe tahammülsüzlük, kötü bir olayın olmasının ne kadar olası olduğuna bakılmaksızın, bu kötü olayın gerçekleşme ihtimalinden korkmak olarak tanımlanabilir.
temelde iki parçadan oluşur:
1. öngörülebilirlik arzusu: belirli olma durumu. geleceğin neler getireceğini bilme isteği, bilgi toplama, hazırlanma ve plan yaparak belirsizliği azaltma motivasyonu. savunma mekanizması olarak "yaklaşma"ya denk gelir: kişi belirsizliği bir an önce gidererek önünü görmek istemekte; konu her ne ise, tüm yollarıyla ona ulaşmaya çalışmaktadır.
2. belirsizlik felci: belirsizlikle karşılaşıldığındaki sıkışmışlık hissi ve işlevsel tepki verememe durumu. belirsizlik felci temelde bir "kaçınma" tepkisi ve pek çok patoloji ile ilişkisi de bulunmuş durumda (okb, anksiyete, depresyon vs gibi). bu kişiler belirsizlik durumunda "felç" durumunu alırlar ve büyük bir kaygı ile donakalmış bir şekilde etraflarında herhangi bir şeyin hareket etmesini ve bu durumsal hareketsizlik hissini bozmasını beklerler. kişi bu inisiyatifi kendi alamaz, etrafından bekler. yani belirsizliğe karşı "atılamaz". orada kalmıştır...
çok ilginç bir kavram olup, kişilerin pek çok davranışını yorumlayabilmesi açısından harika çıktılar verir. kişinin deneyime açıklık seviyesini gösterir ve psikolojik esnekliğinden güç alır...
Bir de şu var: Belirsizliği azaltma
uncertainty reduction, "belirsizliği azaltma" anlamına gelen bir sosyal psikoloji terimi.
yapısı gereği belirsizlikten, muğlaklıktan, muammalardan hoşlanmayan insan, bir açıklamaya ihtiyaç hissedecek (need for closure) ve bu doğrultuda gayret gösterecektir. belirsizliği azaltma kaygısı, beklenti ihlali (expectancy violation) sonrasında da görülür.
konu hakkında daha detaylı bilgi için bkz: van den bos, kees. 2009. "making sense of life: the existential self trying to deal with personal uncertainty." psychological inquiry 20: 197–217.
Son söz
belirsizliğe tahammülsüzlük türkiye'de oldukça yüksektir. sebebi insanların geleceğe kuşku ve korku ile bakmasıdır.