the survivorship bias - neden mezarlıkları ziyaret etmelisiniz -

(türkcesi takriben: hayatta kalma yanılgısı)

basarılar gündelik hayatımızda daha fazla göz önünde olduklarından, onları sistematik olarak gözümüzde büyütüyoruz. yani bir illüzyona kapılıp basarı yüzdesi hakkında yanlıs hükümler verebiliyoruz.

misal her basarılı yazarın ardında kitaplarına alıcı bulamayan 100'e yakın yazar, bunların her birinin arkasında yine 100'e varan kisi yayınevi bulamıyor ve onlarında ötesinde manuskriptleri evlerinde tutan sayısız yazar adayı olsun.

tabii biz medya kanallarıyla sadece basarılı yazarları duydugumuz icin, basarılı olmanın yüzdesini tam olarak hesaplayamıyoruz. cünkü medya basarısız olan insanlarla ilgilenmiyor ve onların hikayelerini bizlere sunmuyor.

baska bir örnek: yakın bir arkadasınız bir sirket kurmak istiyor. sizin de kafanıza yatan cok güzel fikirleri var ve isterseniz kendisine ortak olabileceksiniz. pekala neden bir sonraki microsoft olmasın, bu fırsat kacmaz diyorsunuz. peki en gercekci senaryo hangisi?

öncelikle arkadasınız startup sarmalından cıkamayacak ve sirketi sadece bir fikir olarak kalacak. ikinci büyük olasılık sirketin ilk üc yıl icersinde iflas edecegi. eger ilk üc seneyi atlatabilirse on kisiden az calısanıyla ortalama bir sirket olarak kalacak.

medya akımına karsı peki ne yapılmalı? 

elinizden geldigince tarih sayfasından silinmis, zamanında gelecegi cok parlak olarak lanse edilen projelere, yatırımlara ve kariyerlere göz atın. insanın canını sıkan bir gezinti olacagı kesin, ama kesinlikle saglıklı bir gezinti olacaktır.

*** *** ***

kaynak:

- rolf dobelli: die kunst des klaren denkens, carl hanser verlag münchen, s. 5-7, 2011.

kitabın arkasındaki kaynakcadan:

- elton, edwin j.; gruber, martin j.; blake, christopher r.: survivorship bias ans mutual fund performance, the review of financial studies 9 (4), 1996.

- ioannidis, john p.a.: why most published research findings are false, plos med 2 (8), e124, 2005.

*** *** ***

birebir ceviri yapmadım. bölümün özeti gibi oldu.

kitabın türkce cevirisi de varmıs, ilgilenenler icin:

hatasız düşünme sanatı
(yapmamanız gereken 52 düşünce hatası)
rolf dobelli