Graffiti Nasıl Ortaya Çıktı ve Bugünlere Kimlerin Sayesinde Geldi?
sanatçılar eserlerini sokaklara yaparak müzeler ve galeriler dışındaki halkla doğrudan iletişim kurabilir. graffiti, italyancada "çizilmiş/kazınmış" anlamına gelen graffiato sözcüğünden gelir ve en eski örnekleri roma ve pompeii'de yeraltı mezarlarının duvarlarına keskin nesnelerle kazınmış resimlerdir. guatemala'da bulunan maya yerleşimi tikal'de de antik örnekleri bulunur.
graffiti sanatı 1970'lerde new york'ta özellikle jean-michel basquiat (1960-88) ve keith haring (1958-90) gibi sanatçılarla gelişti. basquiat, manhattan'ın aşağı doğu yakası'ndaki samo adlı gayriresmi bir graffiti grubunun üyesi olarak ünlendi. öte yandan jean dubuffet ve andy warhol'dan ilham alan haring 1980'lerde new york sokak kültürünün bir parçası oldu. lee quinones (d. 1960) popüler kültürde yer edecek metro graffiti hareketinin önemli bir parçasıydı ve işleri çoğu zaman siyasi mesajlar içeriyordu. gizemli ingiliz grafiti sanatçısı banksy ise dünyanın dört bir yanında kaldırımlara, duvarlara, köprülere siyasi ve toplumsal eleştiriler içeren gerçekçi resimler yapıyor.
duvar yazısı anlamına gelen graffiti sanatı içerdiği isyan, siyasi mesaj, sokakta yaşanılanlar, toplumsal baskı ve bunun gibi insani duyguları içeren konuları ele aldığı için hip hop kültürünün bir alt dalı olarak anılır. her ne kadar hip hop kültüründen bağımsız bir rol oynasa da graffiti hip hop’ın kalemidir.
dijital dünya, baskı ve fanzin dergiler ile tanışan graffiti 90’lardan sonra doğaçlama olarak duvar boyamadan çıkıp şablon örneklerle tasarlanmaya başlamıştır. bu noktada devreye grafik tasarımcılar girmiştir. graffitinin renkler, gölgelendirme ve boyutlandırılmasına grafik tasarımcıların bakış açısı çok faydalı olmuştur. aslında grafik tasarımcının graffitiye önem kattığı kadar graffiti de grafik tasarımcıya çok önem katmıştır. çünkü bu eğlenceli mecra, tasarımcının hayal dünyasının ne kadar büyük olabildiğini kanıtlamıştır.
genellikle sosyal mesaj içerdiği için tren vagonu, kamu binaları, işlek cadde ve sokakların duvarları tercih edilir. illegal (yasa dışı) olmasının yanı sıra legal (yasal) olarak da icra edilen bu güzide sanat bu aralar şiir dizelerinin duvarlarla vücut bulmasıyla yeni bir popülerlik kazanmıştır.
graffiti, kendi gelişimsel sürecini rekabet ortamının da teşvikiyle hızlı yaşamıştır. bu gelişim sonucunda 'tag' adı verilen graffiti yazarları imzalarına semboller, ilgi çekici resimler eklenmeye başlamış. bazıları sayısal simgeler, bazıları logo gibi şekiller kullanmıştır. zamanla kullanılan harflerin boyutları büyümüş, harflerin içi desenlerle süslenmeye başlanmış, herkes kendi yazım tarzını belirlemiş ve kendine has renkleri kullanmış, hatta durum giderek kaligrafi sanatının bir yansımasına dönüşmüştür.
stencil graffiti ilk olarak abd’de 1960'larda başladı. john fekner 1968 yılında başlayan, açık havada işini sergilemek için ilk şablon sanatçılarından biri oldu. şablon graffiti olarak adlandırdığımız stencil grafiti, yaratıcılık ve hayal dünyamızın görüntü kullanılarak veya çizerek kağıt, karton, ya da başka uygulamalarla istenilen tasarımın kesilip veya oyularak yüzey üzerine sprey boya ile uygulanmasıdır. süslemeler süreci boyunca birden çok renk uygulamak için bazen birden çok katman kullanmak gerekebilir. her katman ayrı kesildikten sonra üst üste farklı renklerle uygulanır. büyük şehirlerde özellikle türkiye’de istanbul ve ankara başta olmak üzere sokakta sıkça stencil örnekleriyle karşılaşabiliriz. bazıları için bir siyasi mesaj üretmek için kolay bir yöntemdir, bazıları içinse gündemi sokakta farklı bir dille yorumlamasıdır.
graffiti türleri ve graffiti terimleri nelerdir?
writer: graffiti yapan sanatçıya denilmektedir. heykel yapan insanlara nasıl ki heykeltıraş deniyorsa graffiti yapan insana da writer denmektedir.
sketch: genellikle graffiti doğaçlama olarak yapılsa da, bazen writer tarafından duvara çizilecek graffiti taslak olarak çizilmektedir. graffiti taslağı için sadece defter yerine tablo ya da sunta da kullanılabilir.
blackbook: sürekli olarak hayallerini sketch olarak tasarlayan writer tarafından yanında taşınan defter olmaktadır.
wall: duvarların üzerine çizilen graffiti olmaktadır. en iyi graffiti tuğla duvarlarına yapıldığı writer’lar tarafından söylenmektedir. yapılan duvarın büyüklüğüne ya da küçüklüğüne göre değişik çeşitleri olacaktır.
block: graffitiye boyut kazandıran gölgelendirmelerdir.
character: graffti bittiği zaman yanlarına yapılan genellikle insan şeklinde olan karikatürlerdir.
tag: graffiti yapıldığı zaman insanlar tarafından kime ait olduğu anlaşılması için atılan imza olmaktadır. tag bir graffiti içerisinde olmak zorunda değildir. ama bir kere tag atıldıysa diğer graffiti çalışmalarında da aynı tag olması gerekmektedir. tag ve graffiti karıştırılmamalıdır. tag atılacakken, graffiti çizilecektir.
marker: taslak yapılırken kullanılan değişik renkli kalemler bulunmaktadır. bu kalemler değişik renk ve değişik kalınlıkları da olmaktadır. bu kalemler bazen graffiti bittikten sonra imza atmak için de kullanılmaktadır.
firstline: graffiti yapılırken atılan ilk çizgilerdir.
outline: graffiti harf çizgileri ya da dış çizgileri olmaktadır.
secret outline: graffitinin harf çizgilerini ve bloku çevreleyen ikinci(outlinedan farklı renkteki) çizgidir.
highlights: graffitinin bazı noktalarına çizen sanatçının zevkine göre parlaklık ya da ışık efekti vermesi gerekmektedir. bu genellikle harflerin sağ alt köşesine verilmektedir.
fill in: graffiti dış çizgileri yapıldıktan sonra içini boyanmasına denmektedir. içinin boyası bazılarına göre tek renk iken bazıları da çok renkli yapmaktadır.
bubble: graffitinin içinde ya da bazen dışına da baloncuklar yapılabilmektedir.
king: graffiti yapa yapa ustalaşmış ve profesyonel olan insanlara denir.
end2end: tren vagonlarının üzerine yapılan ve genellikle vagonları tamamen kaplayan graffiti türü olmaktadır.
roof top: çatılara yapılan graffiti türü.
can: sprey boya anlamına gelir ancak başlıkları değiştirilebilen sprey boyalar tam anlamıyla graffiti de can teriminin karşılığıdır.
cap: sprey boyaların farklı kalınlık, şekil, büyüklük gibi şekillerde püskürtmelerini sağlayan spray başlığıdır. graffiti sanatı için vazgeçilmez bir üründür. kalınlık ve şekil olarak mm-cm arasında değişen ölçüleri bulunur. bunun yanında kesik uçlu püskürtmeden, örümcek ağı şeklinde püskürten başlıklara kadar yüzlerce çeşidi bulunur.
crosslamak: graffitinin üzerini boyamak, başka graffiti yapmak, karalamak. bu çalışmalar genelde rakip writerların yaptığı ya da alan sıkıntısından ortaya ya da popüler, herkesin gördüğü alanlarda çalışmak isteğinden doğan çalışmalardır.
throw: basit çalışmalardır. taglerin büyükleridir ve genelde dar alanlara yapılır. throwlar bir alt dal olarak değerlendirilebilir. sadece bu şekilde isim duyurmak amacıyla tag atan bazı sanatçılar da bulunmaktadır.
bunny: kadın graffiti sanatçısı. önceleri erkeklerin eğemenliğinde gelişen graffiti günümüzde artık kadınlar tarafında da sıkça icra edilmektedir. tavşan anlamına gelen bunny kadın graffiti sanatçılarının daha çok tavşan figürleri çizmelerine dayanmıştır.
crew: graffiti sanatçılarından oluşan (writterlar) ekiptir. ekip çalışması halinde yapılan bu çalışmalar için crew in tagi (imzası) kullanılır. son yıllarda özellikle crewler bir hayli artmış bulunmaktadır. bunun sebebi yapılacak çalışmanın hem hızlı yapılması hem yeteneklerin birleştirilmesiyle daha iyi çalışmaların ortaya çıkmasıdır. bunun yanında masrafların bölüşülmesi ve ün kazanmak crewler için sebep olmuştur.
one: bir crew ekibinde olmayan graffiti sanatçısıdır. bu kişiler genelde taglarının sonuna one eklerler.
battle: graffiti sanatçılarının kapışması, yarışması anlamına gelir. bu kapışmalar bir kazananın olmadığı yarış niteliğindeki eğlencelerdir.
quick piece: çok hızlı bir şekilde yapılan çalışma. genelde king graffiticiler yapar.
toy: yeni ve çaylak diye adlandırılan graffiticiler.
bombing: yasa dışı yapılan graffitidir.
style: graffitinin stilidir. sanatçının yaratıcılığına göre çeşitli style çalışmaları olabilir. style olarak sanatçıların en çok kullandıklarına bakacak olursak;
wild style: kelime olarak vahşi sitil anlamına gelir. okunması güç anlaşılmaz olan çalışmalardır.
semi wild style: harflerin anlaşıldığı ancak yine de karışık olan wild style'a göre daha sade çalışmalardır.
simple style: okunabilen stillerdir. graffitiyle uğraşmayanların bile rahat okuyabildiği çalışmalardır.
3d style: üç boyutlu çalışmalardır. gölge, ışık, perspektif gibi unsurların daha çok dikkat çektiği çalışmalardır. genellikle çok ileri seviye sanatçıların yaptığı çalışmalardır ve bilgisayar ortamında yapılabilirler.
block style: yasa dışı olarak yapılan çabuk ve basit stilli çalışmalardır.
free style: sanatçının kendi oluşturduğu serbest stilli çalışmalardır
kaynak:
dakikalar içinde sanat - susie hodge
https://web.archive.org/…kkinda-bilmeniz-gerekenler
https://www.bilgiustam.com/…ihcesi-turleri-nelerdir
Sinema veya TV ile Karıştırılmaması Gereken, Kendine Has Bir Sanat Dalı: Video Art
