Linç Kelimesinin Kökeni Nereden Geliyor?
linç kelimesine hepimiz aşınayız. bunun sebebi az çok belli. maalesef, günümüze oldukça hakim ve etkili olan bir kültür, bir modern zaman hastalığı. peki, linç kelimesinin kökeni nereden gelmektedir? aşağıda bu soruya cevap bulacaksınız.
1- öncelikle, linç, eylem olarak gayet eski olsa da; görece yeni bir kelime. ilk olarak ku klux klan adlı ırkçı bir örgütün siyahlara yaptığı zulmü ifade etmekte için kullanılmıştır.
bu slang terim, virginia pittsylvania’da yüzbaşı william lynch’e (1742–1820) uzanmakta ve birini asma eylemi anlamına gelmekte. kanuni yetkisi olmadan zorla düzen sağlayan william lynch’in bir nevi küçük bir ordusu var. lynch’in haydutlara karşı tercih ettiği cezalandırma türü, kırbaçlama (flogging) ve kelimenin ilk kullanımları, asmaktan ziyade kırbaçlamayı ifade ediyor. buradan türeyen kanun, lynch kanunudur. “linç yasası” ve “linç etme” terimlerinin kaynağı buradan gelir.
linç etmek fiilinin kökeninin, 21 ekim tarihli st. louis bildirisinde de görüldüğü üzere, en az 1835 yılına kadar uzandığı anlamına gelir.
"haydutlar, adamakıllı kırbaçlandılar, başka bir deyişle linç (lynched) edildiler ve nehrin karşısına atıldılar. eğer ki missouri eyaletinin sınırları içerisinde tekrar bulunurlarsa, idam edileceklerine dair uyarıldılar. "
linç kelimesinin kökenine yönelik, tam anlamıyla her biri farklı bir lynch'i anlatan birçok farklı hikaye vardır. ancak william lynch'in orijin olduğu, kanıtlardan açıkça anlaşılmaktadır. yine de diğerleri de az da olsa bahsetmeye değer:
2- amerikan bağımsızlık savaşı sırasında tory’leri (ingiliz sempatizanlığı yapanları) yargılamak için pittsburgh, virginia'da bir mahkemeye başkanlık eden yargıç charles lynch (1736-96). direkt yargılananları kırbaçlatmasıyla biliniyor. yani lynch ettiriyor.
3- bazıları, kelimenin 1493’de irlanda’daki galway’deki bir olaya atıfta bulunduğunu iddia etmektedir. yerel kaynaklara göre, galway belediye başkanı gaddar james lynch fitzstephen, o yıl cinayetten tutuklu olan kendi oğlunu astırıyor ve "lynching" buradan türüyor; ancak bu olayın gerçekleşip gerçekleşmediği hala bir tartışma konusudur.
4- "#tarih dergi" de bunlara ek olarak, 4. bir lynch’den de bahseder: sertliği ile ünlü kuzey karolinalı yargıç john lynch.
tekrar belirmekte fayda var, kelimenin kökenine yönelik en kuvvetli kanıtlar, zorba yüzbaşı william lynch’den orijin aldığını göstermektedir.
kaynaklar: http://www.wordorigins.org/…hp/site/comments/lynch/
#tarih dergi, mayıs 2019, sayı 60.
"Son Teslim Tarihi" Anlamında Kullanılan Deadline Kelimesinin Gerçekten de Ölümden Türetilmesi
