Osmanlı'nın Akıncı Ocağı'nı Ortadan Kaldıran Tarihi Hezimet: Köprü Faciası
köprü faciası; 1593-1606 osmanlı-avusturya savaşı (batı literatüründe "uzun türk savaşı", "on üç yıl savaşı" veya "on beş yıl savaşı") esnasında meydana gelen, 1595'te calugareni'de (yergöğü) eflak voyvodası mihai viteazul'un akıncı ocağı'na son darbeyi vurduğu savaştır. romen literatüründe "batalia de la calugareni" (calugareni savaşı, yergöğü savaşı) adıyla anılmaktadır. sırp halk folklorunda yeri olan ünlü hayduk starina novak da bu savaşta eflak ordusu saflarında osmanlı'ya karşı savaşmıştır.
voyvoda mihail'in devrin sadrazamı koca sinan paşa, ordu-yu hümayun ile eflak bölgesine girmesiyle buradan geri çekilmeye zorlanması, bundan sonra isyanın bittiği hükmüne vararak birkaç bin askeri eflak'ta bırakarak geri çekilen sinan paşa'nın ardına takılmasıyla başlamıştır. osmanlı ordusunun hareketini anbean takip eden mihail, sinan paşa'nın targovişte şehrinden çıkmasıyla eflak'a yeniden girmiş, olası bir geri çekilme için bir günlük mesafeden takibe başlamıştır. önce targovişte'ye girerek burayı savunan türklerin bir kısmını diri diri yakmış (kazıklara geçirip ateş üstünde çevirttiği söylenir), bir kısmını da kazıklı voyvoda misali kazığa vurmuştur. (ki draculeştilerden yani drakul hanedanındandır, vlad drakula'nın kardeşlerinden keşiş vlad'ın oğlu büyük yahut dördüncü radu'nun torunudur.)
tuna nehri kıyısındaki yergöğü mıntıkasına varan sinan paşa, buradan rusçuk'a geçebilmek için acele bir tahta köprü yaptırarak önce maiyetiyle birlikte kendisi geçmiştir. fakat sonradan imparatorluk coğrafyasının farklı bölgelerinde görevlerde bulunmasına rağmen tedbirsiz bir hareket olmuştur. ordunun ağırlıklarıyla birlikte geçmesi zaten fasılalı sürerken, sinan paşa'nın emriyle köprünün başına sinan devlete ayrılan beşte birlik payı ve kendi serdar payını almaları için tahsildarlar yerleştirmiş, böylece ordunun geçişi daha da gecikmiştir. bu uygulamaya hayli karşı çıkılır ve felaket getireceği söylenir ancak paşa kulak asmaz. takriben doksan bin civarındaki ordunun en arkasında gerileri tutan ve en son geçtikten sonra köprüyü atacak olan akıncılar mevcuttur.
tahsildarlar köprüden geçen istisnasız her askeri yoklamış, serdar payını aldıktan sonra bırakmışlardır. bu ağır serencam sürerken bir yandan da voyvoda mihail, beraberinde getirdiği on bin eflaklı ve transilvanyalı sekellerle starina novak gibi hayduklardan oluşan beş bin kişilik paralı askerlerden müteşekkil toplamda on beş-on altı bin asker ve on iki büyük sahra topuyla osmanlı ordusunun ağır geçişinden haberdar yürüyüşe geçmiştir. ancak osmanlı ordusu kendisinden sayıca fazla olduğundan hemen taarruza geçmek niyetinde değildir.
tüm ordunun geçip akıncıların da eflak'ı terk edeceği esnada, köprüden atlılar ilerlerken mihail top ve tüfek ateşini başlatmıştır. sinan paşa top atışlarını duyunca emri geri almışsa da çok geç kalınmıştır. top gülleleriyle üstündekilerle birlikte nehre gömülür köprü. binlerce akıncı tuna nehrinde boğularak ve eflak ordusunun ateş yağmuru altında şehit olmuştur. akıncılarla birlikte karşıya geçemeyen başka birlikler, askerler de vardır.
akıncı ocağının ortadan kalkması faciası osmanlı tarihlerine (27 teşrinievvel -22 safer, cuma günü vuku bulduğu yazılmıştır) muazzam bir hata olarak geçmiştir. osmanlı tarihlerinde “akıncı taifesünün ekseri karşı yakada bulunmağla hiç ferd halas olmayup ol zamanda akıncı kökü kesilip munkarız.” tabiriyle zikredilen bu olay için katip çelebi böyle bir facianın tarihte ve o asırda yaşanmadığını belirtmiştir.
romenler için tarihi zafer olarak addedilen bu yenilgi, 1970'te romanya, fransa ve italya yapımı mihai viteazul (michael the brave) adıyla filme aktarılmıştır. orijinal dili romence olan filmin türkçe altyazılı iki bölümlük versiyonu youtube'da mevcuttur:
romanya tarihinden ve kültüründen esinlenen şarkılarıyla tanınan transsylvania phoenix adlı romen rock grubunun baba novak adlı inceden balkan ezgilerine sahip şarkısı, bu savaşta bulunan starina novak nam sırp hayduku anlatmaktadır:
Osmanlı'nın 30 Bin Asker Kaybettiği Pek Bahsedilmeyen Olay: Zenta Savaşı
