Şabat Günlerinde Yahudilerin Yapması Yasak Olan 39 Şey
yasaklardan ana hatlarıyla ve olabildiğince yüzeysel bir şekilde bahsedeceğim. zira detaya girilince sonu olmayan bir yere doğru gidilebilir. ilgilisine aşağıya bir kitap linki bıraktım, inceleyebilirler.
1. carrying
bu kategori halka açık bir yerde taşımayı içerir. bu, tevrat'ta bahsedilen birkaç çalışma kategorisinden biridir. aynı zamanda yasaklanan ilk çalışma türüdür. bir anlamda; taşımayarak, dünyadaki her şeyin mülkiyetinden de feragat etmiş oluyorlar. temel mantık; bir insan evini terk ettiğinde sırtındaki giysilerden başka bir şey taşıyamaz. yani cüzdan, mendil, anahtar gibi sıradan ürünlerin dahi taşınması yasaktır.
2. burning
bırakın ocak, fırın, şömine, mangal gibi şeyleri yakmayı; tek bir kibritin bile yakılması yasaktır. hatta şöyle denir; ateşe atılacak tek bir kurdan bile bu yasağı çiğnemek demektir. dinde elektriğin ateşle aynı statüye sahip olması, bu günlerde elektriğin kullanımı da doğadan enerji çıkarma anlamına geldiği için yasaklar. o yüzden yahudiler bu günlerde elektrik açıp-kapamaktan kaçınır. hatta buna çözüm olarak zamanlayıcı anahtarlar kullanırlar sırf kendileri aç-kapa yapmasın diye. bana pek mantıklı gelmedi, sonuçta yapılan işlem aynı ama böyle bir yol izleniyormuş.
3. extinguishing
bu bir önceki maddenin tam tersi. yani bir gün önceden açık bırakılan bir ateşi, bir ışığı, bir gazi kapatamıyorsunuz. burada bir istisna söz konusu o da hayati tehlike yaşanması halinde gerekli kapatmalar, söndürmeler yapılabiliyor.
4. finishing
aklınıza gelebilecek her türlü işlemi bitirme. bu yazdığınız bir makale olabilir yada her türlü onarım, bakım işlemleri olabilir. örneğin bir makineyi bir araya getirmek yani montaj da bu kategoride yer alır. bir taşı düzeltmek, bir ahşabı zımparalamak, heykelcilik gibi atölye çalışmaları da bu başlık altında yasaklanmıştır. daha detaya inecek olursak; kağıt kesmek, yırtmak. bunun içinde tuvalet kağıtları da vardır. yani bu günlerde olan bir yahudi tuvalet kağıdını kesip kullanamaz, önceden kesilmiş olanları kullanabilir. saat kuramaz, saat ayarlayamaz, müzik aleti akort edemez, müzik aleti kullanamaz, bir balonu patlatamaz, bir teknenin yelkenini ayarlayamaz... böyle uzayıp gidiyor liste.
5. writing
yazmak, yazdırmak, mühür kullanmak yasaktır. bunda temel mantık bu günlerde herhangi bir ticareti, evliliği ve boşanmayı yasaklamaktır. ayrıca bu kurala hesaplama yapmak, bir şeyi ölçmek, kumar ve şans oyunları da dahildir.
6. erasing
yine bir önceki maddenin tersi. herhangi bir yazının silinmesi veya yok edilmesi yasaktır. düşünüldüğünden daha derin bir madde bu. atıyorum eve bir yiyecek aldınız, diyelim ki makarna. paketini açarken yırtılan kısımda herhangi bir yazı olmaması gerekir. aksi halde bu bir kelimenin parçalanması sayıldığından bu kategoride yer alır.
7. cooking
yemek pişirmek, su kaynatmak, eriyen metal/balmumu/seramik işlemleri yasaktır. bu yasak daha önceden pişirilmiş bir yemeğin ısıtılmasına bazı koşullarda izin verebiliyor. insanlar genelde bir gece önceden bütün yemekleri pişirip, sıcak kalabilecek kaplarda saklıyorlar.
8. washing
herhangi bir giysiyi yıkamak, leke çıkartmak ve ıslak bir giysiyi sıkmak bu yasak başlığı altında yer alır.
9. sewing
her türlü dikiş, iğne, yapıştırma, bantlama, zımbalama yasaktır. bunların aksine emniyet pimi ile bir şey sabitlemeye izin verilir.
10. tearing
üsttekinin tersi. giysiyi yırtmak, dikiş sökmek ve yapıştırılmış kağıtları ayırmak yasaktır.
11. knotting
herhangi bir şeye kalıcı düğüm atmak yasaktır. fakat ayakkabı bağlanmasına izin verilir.
12. untying
üsttekinin tersi. herhangi bir kalıcı düğümün çözülmesi yasaktır. kalıcı düğümün çözülmesi?? fakat ayakkabı bağcıkları düğüm olursa, bunun çözülmesine izin verilmiştir.
13. shaping
herhangi bir nesneyi istenen şekilde kesmeyi içerir. gazeteden makaleleri ve resimleri kesmek, torna tezgahı kullanımı ve ahşap işlemeler yasaktır. yiyecekler bu kategoride değildir. servis edilmek için istenilen şekilde kesilebilir.
14. plowing
bu, bir zemini iyileştirici aktiviteleri içerir. bahçe kazmak, gübrelemek, tırmıklamak gibi.
15. planting
tüm ekim ve bahçe işlerini içerir. bitkileri sulamak, çiçekleri suya koymak ya da suyunu değiştirmek yasaktır.
16. reaping
büyüyen herhangi bir şeyi kesmek ve koparmak yasaktır. tevrat'ta şöyle geçmektedir:
"altı gün çalışacaksın, ama yedinci gün dinleneceksin; çiftçilikte ve hasatta dinleneceksiniz. " çiçek koparmak, ağaçtan meyve toplamak, cim biçmek, bir ağaca tırmanmak, büyüyen bir çiçeği koklamak yasaktır.
17. harvesting
tahılın kasnaklara veya balyalara bağlanması dahil tüm hasat işlemleri yasaktır. düşen meyvelerin yığın halinde toplanması veya sepetlere konulması da bu yasak altındadır.
18. threshing
bu, gıdanın doğal kabından ayrıldığı tüm işlemleri içerir. hem katı hem de sıvı yiyecekler dahildir. bir meyvenin suyunu sıkmak yada inek sağmak da yasaktır.
19. winnowing
bu bir değişik. yiyeceğin yenmeyen kısımlarının, rüzgar vasıtasıyla ayrıldığı tüm faaliyetleri içeriyor. aklıma örnek pek geliyor ama sanırım samanların havaya atılarak rüzgarla uçması bu yasak için örnek olarak gösterilebilir. bilemiyorum.
20. selecting
yiyeceklerin istenmeyen kısımlarının elle ayrılması. eğer illaki bu istenmeyen kısmın çıkarılması gerekiyorsa; o zaman azıcık "istenen" kısımdan da alınarak çıkarılabilir.
21. sifting
istenmeyen kısımların elek vasıtasıyla gıdalardan ayrılması. unun elenmesi ve sıvıların süzülmesi de buna dahildir.
22. grinding
tahıl, kahve, biber öğütme, metallerin törpülenmesi, havanda bir maddenin ezilmesi bu yasağa girer. peynir ve sebzelerin rendelenmesi, balık ve etin öğütülmesi de yasaktır. hemen hemen her kuralda uygulanabilen "hayatın gerçekten tehlikeli olduğu yerlerde, kurallar ihlal edilebilir" metni bu madde için de geçerlidir.
23. kneading
bir hamur ya da macun oluşturmak için bir tozun bir sıvı ile birleştirilmesi yasaktır. ekmek veya kek için hamur hazırlamak gibi. hatta hazır toz pudingler de bu yasağa dahildir.
24. combing
iplik haline getirmek için yün veya pamuğun taranması yasaktır.
25. spinning
tüm ip yapma ve keçe yapma faaliyetleri yasaktır.
26. dyeing
herhangi bir nesnenin yada maddenin rengini değiştirmek yasaktır. giysi boyama, ruj ve göz farı kullanımı yasaktır. bu izin günlerinden önce kullanılan kalıcı makyaj ürünlerinin kullanımına izin verilmiştir.
27. chain-stitching
tüm tığ işi örgü ve örgü faaliyetleri. sepet dokuma, ağ yapımı, dokuma tezgahı kurulumu yasaktır.
28. warping
gerçektem bir dokuma işlemi yapılmadığında bile nesneyi dokuma tezgahına yerleştirmeyi içerir.
29. weaving
bu, tüm dokuma işlemlerini içerir. ayrıca, nakış, iğne oyası ve halı kancası gibi her türlü iğne işi de dahildir.
30. unraveling
bu, herhangi bir dokuma veya örme malzemesinin çözülmesini yasaklamıştır.
31. building
bu, tüm inşaat ve montaj faaliyetlerini içerir. bina onarmak, duvara çivi çakmak, çadır kurmak hatta şemsiye açmak yasaktır.
32. demolishing
her türlü makinenin sökülmesi, bina işlemlerinin geri alınması ve çadır sökülmesi yasaktır.
33. trapping
herhangi bir canlı varlığın özgürlüğünü ele geçirmek veya kısıtlamak yasaktır. bir hayvanı tuzağa düşürmek, el ile böcek yakalamak da buna dahildir.
34. shearing
herhangi bir canlı varlıktan yün, tüy benzeri şeyler çıkarmak yasaktır. saç sakal kesimi, tırnak kesimi, kaş almak, saçların taranması (kılları çekme ihtimali olduğundan) yasaktır. yumuşak bir fırça var ise saç taranmasına izin verilmiştir.
35. slaughtering
herhangi bir canlı varlığın öldürülmesini yasaklar. insan, hayvan, bitki yaralamak yasaktır. fakat insan yaşamı için tehlike oluşturmaları halinde; zehirli yılan, eşek arıları öldürülebilir.
36. skinning
bu, postunu elde etmek için herhangi bir hayvanın derisini yüzmeyi içerir.
37. tanning
deriye herhangi bir yumuşatıcı sürmek, sabun kullanmak yasaktır.
38. smoothing
tüm düzleştirme ve cilalama işlemleri. ayakkabı parlatmak, gümüş veya diğer metalleri parlatmak, hatta kılların alındığı bir deriye pürüzsüzleştirici ürünler uygulamak yasaktır.
39. marking
bir yüzeyi yazı yazmak yahut kesmek için hazırlama maksadıyla; o yüzeye şekiller çizmeyi veya çizgilerle işaretlemeyi yasaklar.
kaynak
...
şu 39 maddeyi okuduktan sonra bu nasıl "dinlenme günü" diyebilirsiniz. gerçekten de oldukça karmaşık bir yapısı var ve görüldüğü gibi bir dizi kuraldan çok daha fazlası. hafta içi yaşanan o koşturmadan sonra uygulanan tamamen başka bir yaşam biçimi gibi.
merak edenler ve daha detaylı bilgilenmek isteyenler aryeh kaplan'ın sabbath day of eternity kitabını okuyabilir. henüz okuma fırsatım olmadı ama genelde güzel incelemeleri olan ve önerilen bir kitap.
Akıllı Saatlerin Hayat Kalitenizi Artıracak Şahane Özellikleri
Dünyadaki Her Türlü Fanilikten Uzak Hayat Süren Hasidik Yahudi Cemaati: Satmar
