Sanayi Devrimi Neden Osmanlı Devleti Sınırları İçinde Gerçekleşmedi?
1. sanayi devriminde osmanlı'nın yaptığı neydi?
ingiltere dışında geri kalan avrupa ülkeleri ne yapıyorsa, osmanlı da aynısını yapıyordu. yani tarım ve köylülük.
olayın din ile alakası yok. kaldı ki osmanlı'da din devlete değil, devlet dine egemendir. avrupa'da krallar kiminle evleneceğini bile papa'ya sorarken, osmanlı'da istediği fetvayı vermeyen şeyhülislam'ın kellesi gidiyordu. kaldı ki bu bahsedilen dönemde osmanlı nüfusunun ekseriyeti gayrimüslimlerden oluşuyordu.
aynı dönemde ingiltere dışında avrupa'nın geri kalanı da yan gelip yatıyordu. sanayiye düşman, tarıma dayalı, kırsal ekonomiye sahip ve gücünü bundan alan despotlar tarafından yönetiliyordu. avusturya macaristan imparatoru sanayi tesisi kurulmasını yasaklıyor, rus çarlığı kırım savaşı'na kadar demiryolu yapılmasına bile izin vermiyordu.
her teknolojik gelişme bir kazanan kesim yarattığı gibi, kaybeden kesim de yaratır. (bkz: creative destruction) (bkz: joseph alois schumpeter) sanayi devriminde kazanan kesim şehirli sanayici ve tüccar iken, kaybeden kesim toprak sahibi kırsal kesimdir. doğal olarak bu gelişim ancak gücün tek bir kesimde toplanmadığı, gücü elinde tutanın her istediğini yapamadığı, ticaretin tekelleşmediği, mülkiyet hakkının korunduğu tek ülke olduğu için ingiltere'de gerçekleşmiştir. bunun sebebi de 17. yy'da gerçekleşen (bkz: glorious revolution) ile parlementonun, kralın gücünü sınırlamasıdır. bu nedenle diğer avrupa ülkelerinin aksine burada, toprak sahibi kırsal kesim, yeni gelişen sanayi ve makineleşmeyi bastıramamış, canlarının istediğinin malına çökememiştir.
daha detaylı bilgi için: daron acemoğlu - ulusların düşüşü
Farklı bir yorum da şu şekilde
osmanlı birinci sanayi devrimini neden gerçekleştiremedi?
sanayi devrimi öncesinde avrupa'da feodal yapı bozulmuş olsa da birçok zengin aile vardı, osmanlı'da ise devlet geleneği olarak türk ailelerinin zenginleşmesinin hep önüne geçilmişti sebebi ise zengin bir türk aile demek iktidara tehdit demekti (çandarlı örneğinde olduğu gibi) paşalara, şehzadelere, cariyelere bile altından çok arazi ev gibi daha çok taşınmaz mülkler verilirdi ve bilindiği üzere bunların paraya çevrilmesi söz konusu değildi çünkü bütün mülkün sahibi neticede padişahtı dolayısı ile osmanlı'nın en çok kazanan aileleri hep gayrimüslim ailelerdi onlarda genel olarak kuyumculuk ve bankerlik gibi işler yapardı, dolayısı ile sanayi devrimi gerçekleşince bu yeni teknolojiye yatırım yapacak zengin bir aile bulmak neredeyse imkansızdı...
tabii ki bu ve buna benzer birçok neden var ama bunu da düşünebilirsiniz.
sanayi devrimi osmanlı imparatorluğu'nu yok etmiştir
hep aynı geyik döner ortamlarda; "osmanlı bilime ve teknolojiye önem vermedi, ondan yıkıldı." alakası bile yoktur. osmanlı bilime ve teknolojiye önem verecek bir durumda değildi. bu devrim osmanlı'da yaşanmadı, başka yerlerde yaşandı ve osmanlı neye önem verirse versin, atı alan üsküdar'ı geçmişti bile. osmanlı bunlara önem verseydi çok çok 20 yıl daha tutunur diğer savaşta gümlerdi.
devrim ingiltere'de devasa etkilerini gösterdi ve tabii ki abd ve avrupa'ya inanılmaz bir hızla yayıldı. özellikle sanayileşme, sömürgeleşme ve silahlanma ayağı öyle hızlı bir şekilde yayıldı ki o dönemler, günümüzden bile daha hızlı ve kontrolsüz biçimde silah üretimine sahne oldu.
çok çok basit bir örnek vermek gerekirse, 2. dünya savaşı'nın önemli 4 ülkesinden bahsedebiliriz. bu ülkeler geliştikçe ve de silahlandıkça devrimin yakın dönemlerine göre silahlanma konusunda daha büyük paralar harcamaya ve de birbirlerini izlemeye başlamışlardır. günümüzdeki bir uçağı mal etmek çok büyük bir külfet iken 40'lı yıllarda çok daha düşüktü. çünkü diğer bir ülke bu piyasayı domine etmiyordu ve de en önemlisi şimdiki gibi fazla üreten ülkeye sınırlamalar kısaca silahlanmaya karşı bir durdurma mekanizması yoktu.
abd'nin günümüzde kullanılabilir 13.000 savaş uçağı vardır.
dünya savaşı zamanında 6 yılda 303.000 uçak kullanmıştır.
rusya'nın günümüzde kullanılabilir 3.500 savaş uçağı vardır.
dünya savaşı zamanında 6 yılda 160.000 uçak kullanmıştır.
ingiltere'nin günümüzde kullanılabilir 880 savaş uçağı vardır.
dünya savaşı zamanında 6 yılda 130.000 uçak kullanmıştır.
almanya'nın günümüzde kullanılabilir 800 savaş uçağı vardır.
dünya savaşı zamanında 6 yılda 120.000 uçak kullanmıştır.
Not: Yazı 2016 tarihlidir. Bazı rakamlar değişmiş olabilir.
bu devrimini sanayileşme ayağını ilk yaşayan herkes pisi pisine ölmüştür. mesela amerikan iç savaşı bu devrimin en pisi pisine ölenlerinin var olduğu savaştır. büyük kalabalıklar halinde gerçekleşen savaşlarda askerlerin üzere ölümcül hasarlar veren havan topları, parça tesirli tüfeklerle ateş edilmiş bu denli büyük bir silah yaralanmasına ne doktorlar müdahale edebilmiş ne de topyekün katliamlardan kaçınabilmişlerdir.
kısaca bu devrim endüstriyel savaşı tüm dünyada başlatarak her şeye sebep olmuştur.
Endüstri Devrimi Neden Çin Yerine İngiltere'de Başladı?
