Superman'in Orijin Hikayesine İlham Kaynağı Olduğu Söylenen Birbirinden Şaşırtıcı Teoriler

superman, yazar jerry siegel ve çizer joe shuster tarafından yaratılan süper kahraman. çizgi roman dünyasının en popüler hayali karakterlerinden birisi olmakla birlikte amerika'nın en önemli kültürel ikonlarındandır.
aslında süper kahramanlar birçok bakımdan klasik mitolojideki karakterlere benzer, tarihe bakıldığında öncülleri arasında gılgamış, odisseus, david ve herakles gibi insan veya yarı tanrı karakterler görebiliriz. hepsi çok sonra modern süper kahramanların temel özellikleri haline gelecek süper güçlere ilham kaynağı olan olağanüstü yeteneklerle kutsanmıştır.
modern çağın mitolojik kahramanları diyebileceğimiz bu kurgusal karakterler, sıra dışı kabiliyetleri ya da insanüstü kuvvetleri ile devamlı kötülükle veya doğaüstü güçlerle mücadele halindedirler. ilk ortaya çıkanlardan; tarzan (1912), zorro (1919), kızılmaske (1936) ve batman (1939) gibileri düşmanlarını alt etmek için insani ama görece üstün kabiliyetlerine, bilgi ve teknolojiye güvenirken, kaptan marvel (1939), superman gibi süper kahramanlar ise uçma yeteneğinden ölümsüzlüğe kadar ilahi güçlere sahiptir.
işte siegel ve shuster ikilisinin de çelik adamı yaratırken kökenini antik efsanelerden almış olabileceklerini söylemek pek de yanlış olmaz. ancak azımsanamayacak kadar çok görüş bu köklerin yahudi mitolojisi ile alakalı olduğunu söylemektedir.
düşünüldüğünde jerry siegel ve joe shuster, diasporadaki yahudi deneyimine hiç de yabancı değillerdir. her ikisi de yakın zamanda avrupa'dan abd'ye göç etmiş ailelerin çocuklarıydı (bir sonraki yıl batman'i yaratan bob kane ve bill finger da öyleydir) ve bu genç adamların aklında nazi almanyası, sovyetler birliği ve benito mussolini'nin italya'sında yahudilere yönelik zulüm vardı. dolayısıyla yaşananlara müdahale edemeyecek kadar güçsüz olduklarını düşündükleri için bir kurtarıcı hayal etmiş olmaları çok muhtemeldir.
gerçekte ilk superman şimdiki halinden oldukça farklıdır: siegel bu ismi ilk defa 1933'te schuster'in çizimleriyle the reign of the superman adlı bir bilim kurgu hikayesinde kullanır. alman filozof nietzsche'den ilham aldığı söylenen siegel'in ilk superman'i gelişmiş zihinsel güçlere sahip kötü bir dehadır.

öykünün kahramanı bill dunn; clark kent'in aksine yaşlı bir aile yerine kötü emellere sahip bir kimyager, profesör ernest smalley tarafından sefil ve perişan vaziyette ekmek kuyruğunda bulunur. profesör deneyinde yer alması karşılığında dunn'a yeni bir takım elbise ve sıcak bir yemek vadeder. deney aslında bir iksirdir. iksiri içen dunn, telepatik güçlere sahip olur, dünyayı ele geçirmeye karar verir. profesörü öldürdükten sonra iksirin verdiği güçlerin geçici olduğunu fark eder. güçleri azalmaya başlar ve tekrar ekmek kuyruklarına döneceğini anlar...
hikayede kel olarak tasvir edilen ilk superman aslında insan şekli verilerek çamurdan yaratılmış kusurlu varlık golem suretindedir. inanışa göre musevi halkını koruması için kilden canlandırılan golem, insanların yaptığı bir hata sonucu kontrolden çıkıp her şeyi yıkmaya ve onlara zarar vermeye başlar.
adolf hitler ve nazilerin 1933'te almanya'da iktidara gelmesinden ve nietzsche'nin üstün insan (bkz: übermensch) kavramını çarpıtmaya başlamalarından sonra, ikili karakteri iyilik üzerinden ele almaya başlar ve böylelikle superman, avrupa'da savaşın patlak vermesinden hemen önce 1938 senesinde action comics'te görücüye çıkar.

bazı görüşlere göre insanüstü güçlerine rağmen superman, 1940'lar amerikan yahudilerinin çoğunluğuyla ortak özellikler paylaşmaktadır; onlar gibi yabancı bir dünyadan amerika'ya gelmiştir. tüm ailesi ve aslında tüm ırkı, kendi gezegeni kripton'da soykırım benzeri bir felakette yok olmuştur. tıpkı bebeklerini holokost'tan kurtarmaya çalışan aileler gibi tek başına yabancı bir memlekete gönderilmiş bir mültecidir.
dolayısıyla süperman'in hikayesi musa alegorisine benzetilir; kripton gezegeni antik mısır'ın yerini almıştır. bebek kal-el'in küçük uzay aracı, her bakımdan, nil nehri yerine uzayda seyahat eden bir sepettir. jonathan ile martha kent, firavun ve ailesidir. musa gibi superman de kendi halkının kültüründen tamamen habersizdir. çizgi roman bu haliyle adeta bir midraş'tır.
yine kripton ismine rağmen superman, dünyaya uyum sağlamak için clark kent adını alır, bu da anti-semitizmden kaçınmak için isimlerini daha az yahudi gibi göstermek için değiştiren birçok amerikan yahudisinin durumuna benzetilmektedir.
dahası birçok çizgi roman düşkünü tarafından kal-el isminin ibranice "tanrı'nın sesi" anlamına gelen "el" kökünden türetildiği iddia edilir. araştırdığımız kadarı ile kalel, ibranice'de belirli bir anlam ifade etmese de "yakın arkadaş" , "dost" veya "yoldaş" anlamına gelen arapça khaleel (bkz: halil) isminden türetilmiş olması mümkündür.
işin ilginç tarafı superman, bazı hayranları için bir mesih metaforu olarak da algılanır. her ne kadar siegel ve shuster tarafından bir isa figürü olarak öngörülmese de bazıları tarafından yavaş yavaş böyle bir figür haline dönüştürülür;
hikayenin başından beri çağrışımsal bir motif olarak babasının göklerden gönderdiği bir çocuktur. ancak ilk görünümünde, bebek superman "yoldan geçen bir sürücü" tarafından bulunur ve bir şehir yetimhanesine teslim edilir. kökeni bir yıl sonra revize edildiğinde bu kez mary (bkz: meryem) isimli bir kadın tarafından bulunup evlat edinilir ve bu kadının -aynı meryem metaforuna benzer şekilde- kimliği belirsiz bir kocası vardır. 1951 yılına gelindiğinde ise mary ismi martha olarak değişir, kocasının adı jonathan, memleketi smallville olur.
clark'ın yetiştirilme tarzı da isa'nınkine benzer, her ikisi de bilge ve vicdan sahibi olan üvey babalardan jonathan çiftçi, joseph ise marangozdur (bkz: yusuf).
ii. dünya savaşı'nın başlamasıyla vatansever superman hızla eksiksiz bir amerikan ikonu haline dönüşür ve hemen akabinde 1950'lerin sansürlü döneminde ataerkil görünümü ve aziz mükemmelliğinde isa'ya daha da çok benzetilmeye başlanır.
ancak süperman'in gerçekten ilk kez bir mesih figürü haline geldiği yer, christopher reeve'in başrol oynadığı 1978 yapımı superman filmidir. babası jor-el (marlon brando) görünüşü ile sanki ortaçağ ve rönesans sanatındaki tanrıları anımsatan bir adamdır. oğluna adeta yeni ahit pasajlarını çağrıştıran bir sözlerle hitap eder: "the son becomes the father, and the father, the son". çoğu kişiye göre "kripton'un son oğlu" hristiyan mitolojisindeki 'baba', 'oğul' ve 'kutsal ruh' üçlemesinin bir parçasıdır artık. film, kal-el'in uzay aracının beytüllahim yıldızı'na (noel ağacının tepesi) benzemesi ve superman'in lex luthor'un açgözlülüğüyle insanlığı kendi günahlarından kurtarması gibi hristiyanlık göndermeleriyle doludur. hatta yönetmen richard donner kutsal değerlere saygısızlık ettiğinden bahisle ölüm tehditleri bile almıştır.

velhasılıkelam kökeni ile ilgili birçok fikir etrafta uçuşsa da doğruluğu, iyiliği, güzelliği ve yenilmezliği ile birçok kişinin superman'le farklı duygusal bağlar kurması doğaldır.
esasen karakterin ilham kaynağı belirsizdir. ne siegel'in ne de shuster'in dini, mezhebi veya ortaya çıkış sebebi ile sarih beyanlarına rastlanılmaz. uzun bir süre boyunca siegel'in kızları cezbetmenin bir yolu olarak cesaret ve kahramanlığın vücut bulmuş halini superman ile canlandırdığı farz edilmiştir.
ancak karakterin yaratılış sebebi siegel'in hayatında gizlidir
1900'lerde new york'a gelen ve o zamanlar rus imparatorluğu'nun bir parçası olan memleketleri litvanya'daki antisemitizmden kaçan litvanyalı yahudi göçmen bir ailenin oğlu olarak 17 ekim 1914'te dünyaya gelen yazarın babası mikhel iankel segalovich terzi, annesi sora meita khaikels ev hanımıdır. abd'ye taşındıktan sonra isimlerini michael ve sarah siegel olarak değiştirirler. jerry, altı çocuğun (isabel, leo, minerva, roslyn ve harry) sonuncusudur. henüz 18 yaşındayken basit ve sade hayatı sarsılır, 2 haziran 1932'de bir soygunda babası öldürülür. annesi ise bu olaydan yaklaşık 9 yıl sonra hayata veda eder.
işte kısaca, superman'in ailesini ve doğduğu yeri kaybettikten sonraki yenilmezliği ve azmi özünde bu trajediye doğrudan bir yanıt olarak da düşünülmektedir.
okuma önerisi: is superman circumcised?: the complete jewish history of the world's greatest hero by roy schwartz