Türk Futbolunu Avrupa ile Kaynaştıran Nazik Devrimci: Jupp Derwall

10 mart 1927’de würselen’de doğmuş, 26 haziran 2007’de sankt ingbert’te kalbine yenik düşmüş ama ardında yalnızca kupalar değil; ülkeler arası futbol kültür transferi bırakmış bir adam jupp derwall.

batı almanya milli takımı’nı 1978-1984 arasında çalıştırmış. “ya bu adamlar zaten hep iyi oynuyor” demeyin, 1980 avrupa futbol şampiyonası şampiyonu yapmış takımı, 1982 dünya kupası finaline çıkarmış ama asıl devrim istanbul’da. 1984’te galatasaray’ın başına geçtiğinde, kulüp 14 senedir şampiyon olamıyor, altyapı desen hak getire. derwall geliyor, "önce tesis" diyor. florya'yı kamp merkezi yapıyor, gençlere yol açıyor. taktik disiplini getiriyor, idmanda pas çalışmadan kimse eve gidemiyor. 3 sene kalıyor ama etkisi on yıllık. kendisinden sonra gelen fatih terim, türk futbolunun bambaşka bir evresine zemin hazırlıyor. galatasaray’ı sadece sahada değil, kulüp kültürüyle dönüştürüyor.

“şef gümüş kıvrım” lakabını da o beyaz buklelerinden alıyor zaten. hem bilgeliğiyle hem saçlarıyla tam bir kabile reisi.

futbolculukla başlamış hikayesi. 1938’de sahalara adım atmış, alemannia aachen ve fortuna düsseldorf formaları giymiş. 1953’te aachen’de oynarken dfb-pokal finalinde takımının tek golünü atmış ama kupayı kaçırmışlar. fortuna düsseldorf’ta da almanya kupası finalinde oynamış ama yine finalde yenilmişler. 1954’te almanya milli takımına çağrılmış ama o efsane dünya kupası kadrosunda yer bulamamış.

emekli olduktan sonra teknik direktörlüğe geçmiş. önce isviçre’de fc biel ve fc schaffhausen’i çalıştırmış. 1962’de tekrar almanya kupası finali görmüş, fakat fortuna düsseldorf’la uzatmalarda 1.fc nürnberg’e yenilmişler. saarländ bölgesel takımının da başında uzun süre durmuş. 1970’te efsane helmut schön’ün yardımcısı olarak almanya milli takımına katılmış, 1972 olimpiyatlarında almanya’yı sekiz takım arasına sokmuş.

1978’de schön emekli olunca, derwall başa geçmiş. ilk büyük sınavı 1980 avrupa şampiyonası olmuş ve batı almanya’yı şampiyon yapmış. 1982 dünya kupası’nda da finale kadar getirmiş takımı. unutulmaz fransa maçındaki geri dönüş hala anlatılır ama finale çıkıp italya’ya kaybetmişler. 1984 avrupa şampiyonası’nda ise beklenen performans gelmemiş, takım ilk turda elenmiş, kamuoyu ağır eleştiriler yapınca derwall istifa etmiş ve türk futbolunun kaderi bu noktada değişmiş. 1984’te almanya’daki teklifler yerine galatasaray’ı seçmiş. burada sadece bir şampiyonluk (1987) ve bir kupa (1985) kazanmakla kalmamış, modern antrenman tekniklerini, disiplinini, taktik bilgisini türkiye’ye taşımış. fatih terim ve mustafa denizli gibi isimler ondan ders almış.

1987’de emekli olmuş, almanya’ya dönmüş. 1991’de kalp krizi geçirmiş ama toparlanmış.

2007’de 80 yaşındayken veda etmiş hayata. cenazesi türkiye’den gelen kalabalıkla defnedilmiş, florya metin oktay tesisleri’nde adı bir sahaya verilmiş.

jupp derwall, sadece teknik adam değil; türkiye futboluna ufuk açan, kültürünü değiştiren bir efsane. alman disiplinini, avrupa vizyonunu türk futboluna getiren, modernleşmenin öncüsü. ölümünden sonra bile türk futbolundaki yeri, saygı ve minnetle anılıyor.

derwall’in yayımlanmış iki kitabı var, biri anı, diğeri futbolun felsefesi üzerine.

“türkiye anıları” 1993’te bersay yayıncılık tarafından basılmış. içinde türkiye ve galatasaray’daki yıllarını anlatıyor, samimi, içten. türkçeye ali saydam çevirmiş, okuyunca hem derwall’i hem o dönemi daha iyi anlarsınız.

diğeri “futbol basit bir oyun değildir” (fussball ist kein einfaches spiel). bu kitap derwall’in 75. yaşına özel 2002’de almanca basılmış, 2004’te ise türkiye iş bankası kültür yayınları tarafından türkçeye çevrilip yayınlanmış. futbolun aslında göründüğü kadar kolay olmadığını, inceliklerini, taktiklerini anlatıyor.