1970'lerde Zamanının Çok Ötesinde Teknolojilere Sahip Kült Otomobil: Citroen SM
bir otomobil düşünün! bundan tam 52 yıl önce viraj içi adaptif aydınlatmaya, yağmur sensörlü sileceklere, alçalıp yükselebilen hidropnomatik süspansiyon sistemine, hatta günümüz spor otomobillerinde bile zor yakalanabilecek 0.26 rüzgar direncine sahip olsun. işte bu yazı o arabanın hikayesidir.
takvimler 1970 yılını gösterdiğinde, yom kippur savaşı sonrası opec ülkelerinin ambargo uygulayarak petrolün varil fiyatını 2,5 dolardan 12 dolar seviyesine yükseltmesine ve yakıt tasarruflu nispeten küçük otomobillerin piyasayı ele geçirmesine en az 3 yıl daha vardı. otomobil firmalarının önceliği günümüzdeki gibi düşük maliyetli araçlar üretmekten ziyade, prestijli otomobiller üretmekti.
işte bu dönemde ortaya çıkan citroen sm, tüm zamanların en fütüristik, en teknolojik ve en güzel dizayna sahip performans araçlarından biridir.
şimdi kısaca bu muhteşem aracın hikayesini sizlerle paylaşmak istiyorum.
1961 yılında citroen firması “project s” isminde bir çalışma başlattı. bu projenin temel amacı avrupa’da başarılı bir trend yakalayan ds serisinin sport bir performans türevini yaratmaktı. çalışmalar başlangıçta çok yavaş devam etti. çünkü o dönemde citroen grubu spor otomobiller konusunda pek tecrübeli sayılmazdı. çalışmalarda dönüm noktası olan gelişmeyse, 1968 yılında citroen’in ünlü italyan performans otomobilleri üreticisi maserati firmasını satın almasıydı. bu sayede citroen’in muhteşem dizayn anlayışı ve çağının ilerisinde olan hidropnomatik süspansiyonları, maserati’nin v6 motoruyla birleşmiş oldu. aslında bu aracın adının neden sm olduğuyla ilgili en kuvvetli görüş burada ortaya çıkar. project s deki “s” harfiyle maserati’nin “m” harflerinin birleşmesi.
1970 yılının mart ayında cenevre motor show’da ilk kez tanıtılan araç, fuarın en dikkat çeken otomobillerinden oldu. aynı yılın eylül ayında fransa’da satışa sunulan otomobilde bulunan teknolojik özellikler, kullanıcıları adeta bir uzay gemisine binmiş hissine sürüklüyordu.
bu yenilikler arasında; direksiyonun hareketine duyarlı olarak dönen adaptif uzun farlar, ds’ göre geliştirilmiş hiropnomatik süspansiyon, hidrolik destekli ve her yol koşulunda aracın düz olarak kalmasını sağlayan, direksiyonun çevrilmesi sonrası tekerlekleri her koşulda merkezleyerek düzelten ve kaza anında katlanarak sürücüye zarar vermesini önleyen, kasislerde bile yol titreşimlerini sürücüye yansıtmayan, hıza duyarlı olarak sertleşip yumuşayan “diravi” direksiyon sistemi, önde 6'lı far sistemi, yağmurun kanallardan akma şiddetine göre silecek motorunun hızını belirleyen sistem (günümüz araçlarının yağmur sensörü ), 4 tekerlekte disk fren (ön diskler günümüz araçlarında olduğu gibi tekerlek içlerinde, arka diskler diferansiyelin hemen yanında ve içeride. böylece diskler daha büyük ve durma mesafesi çok daha kısa tutulmuştur.)
çelik jantlar (opsiyonel olarak kompozit jant seçeneği de mevcuttur.), virajlarda lastik kamber açılarını ayarlayan ön takımlar. (bu sayede lastiklerin yolla maksimum oranda temas etmesi sağlanıyordu)… sayılabilir.
citroen sm bu kadar donanımlı bir performans aracı olmasına rağmen gövde de ağırlıklı olarak kullanılan alüminyum malzemeler sayesinde sadece 1460 kg’lik ağırlığıyla (enjeksiyonlu modellerde ağırlık 1520 kg ) dönemindeki pek çok rakipten üstündür . ayrıca fren sistemindeki yenilikçi anlayış sayesinde sınıfının en iyi durma mesafesine sahip araçları arasındadır.
sm’de 3 çeşit motor seçeneği bulunmaktadır. 1970 ve 1972 yılları arasında üretilen ilk serilerde weber karbüratörlü 2.7 litre 170 beygir gücündeki v-6 motor standart olarak sunulmuştur. 1972-1975 yılları arasındaki modellerde ise 178 beygirlik enjeksiyonlu 2.7 litre v-6 motor ve 3 litrelik weber karbüratörlü 180 beygirlik v-6 motorlar kullanılmıştır. 3 litrelik versiyonunda ayrıca 3 ileri otomatik vites seçeneği mevcuttur. diğer araçlar 5 ileri manuel vitestir. uzun süreli yolculuklarda sürüş mesafesinin arttırılması amacıyla araca 90 litrelik benzin deposu konulmuştur. ayrıca eşsiz tasarımı sayesinde rüzgar direnci katsayısı 0,26 olarak çıkmıştır; ki bu rakam günümüzün en gelişmiş performans araçlarında bile kolay kolay görülebilecek bir değer değildir.
citroen sm, hedef pazarın daha geniş olması sebebiyle abd’ye de ihraç edilmiştir. abd’de 6 farlı tasarım yasak olduğundan bu ülkedeki sm’ler 4 farlıdır. citroen sm’ler abd’de oldukça ilgi görmüştür ve şu anda koleksiyoncuların aradığı araçlardandır. hatta ünlü tv şovmeni jay leno’nun koleksiyonunda da bir adet citroen sm bulunmaktadır.
1972 yılında abd’li motor trend dergisi tarafından yılın otomobili ödülüne layık görülmüştür. bu ödül son derece önemlidir. çünkü citroen sm; cadillac eldorado, lincoln mark iv, ford thunderbird gibi yerli rakiplerinin önüne abd’li olmayan bir üreticinin aracı olmasına rağmen geçmeyi başarmıştır.
peki bu muhteşem araca ne oldu? aslında abd’de muscle car olarak bilinen araçların da başına gelen ve yazımın başında belirttiğim petrol krizi, performans arabalarının pek çoğunun sonunu getirdi. artan petrol fiyatları bu tip yüksek hacimli ve yakıt tüketimi fazla araçların talebinin giderek düşmesine ve küçük hacimli az yakıt tüketen araçların popülaritesinin artmasına sebep oldu.
ancak en büyük sıkıntı 1974 yılında banka borçları sebebiyle citroen’in iflas etmesi oldu. 1975 yılı mayısında peugeot önderliğindeki psa grubu tarafından citroen satın alınınca, ilk iş maserati’nin elden çıkarılması ve sm sersinin üretimine son verilmesi oldu. böylece 5 yıllık citroen sm macerası sona erdi.
son olarak, bir hatırlatma daha. citroen sm 2005 yılında ünlü abd’li otomobil dergisi automobile magazine dergisi tarafından tüm zamanların en havalı 100 otomobili listesine konulmuştur.
Yalnızca 202 Adet Üretilmiş Zamanının Çok Ötesine Otomobil: Anadol Böcek
