Çin-Tayvan Gerilimi, Rusya-Ukrayna Savaşı Gibi Bir Şeye Dönüşebilir mi?
uzun vadede çin'in niye başarılı olamayacağını açıklayalım
1. tayvan, minik hong kong kadar kolay değil. rusya'nın ukrayna'daki rezilliğini bütün dünya gördü. tayvan işleyen bir ordusu olan ve coğrafi avantajını da kullanarak tamamen ölümüne savunma düzenine geçmiş bir ülke.
2. çin ordusu sadece kağıt üzerinde büyük. şu an için pratikte hiçbir savaş deneyimi olmayan bir insan topluluğu.
3. başkalarına salça olmadan önce kendi içlerindeki sayısız sorunlu bölgeyi unutmamak gerek. dünyanın en barışçıl adamı olarak lanse edilen dalai bile pusuda bekliyor sınırın beriki tarafında, uygurlar da baskı altında, güney moğolistan da çin sınırları içerisinde yer alıyor.
4. çin'in para birimi yuan, devlerin karşısında bir hiç. piyasada japon yeni kadar bile bir hacmi yok.
5. günün sonunda baskıcı bir yönetim anlayışı hakim. özgür ve farklı düşünceye tahammül yok. bu da gelişmenin önündeki en büyük engel.
6. rusya ile bugün dost ama yarın birbirlerine girmeleri çok olası. tabi rusya diye bir şey kalırsa. gerçi şi bunu düşünmüştür, kıps.
7. çin ekonomik mucizesi denilen şey tamamen batının daha fazla kar yapma amacıyla üretimini ucuz iş gücüne sahip çin'e kaydırması üzerine kurulu(ydu).
8. nüfus dinamizmini yitiriyor, eski gücünde değil. dinamizm güneydeki düşmanı hint'e kayıyor.
9. covid kısıtlamalarını yönetme şekli dahi korkunçtu. geceyarısı dev apartmanların arasında dronelarla bangır bangır zorla duyuru yaptırmak nedir?
10. amerika gibi serbest bir piyasası ve hatta türkiye gibi kör topal işleyen bir borsası dahi olması imkansız. özel şirket diye bir şey yok, günün sonunda her şey partinin...
hiç bilmeyen birinin bile herhalde kabaca bir fikri olmuştur bu kadar bilgiden sonra. öyle lafla peynir gemisi yürümüyor, gazla "ayağa kalk sen ejderin oğlusun" demeyle de dünya fetih edilmiyor.
Çin taraftarı bir görüş de şu şekilde
çin, ingilizleri tokatlayarak hong kong'u geri aldıkları gibi tayvan'ı da geri alacaktır, bunun önüne geçmek hem zor hem imkansızdır. hem tayvan, hong kong gibi han çinlilerinden oluştuğu için hem de ana kara çin'in de artık bu iki yönetim bölgesinden ekonomik ve diğer anlamlarda farkı kalmadığı için. savunma kapasitesi olarak da artık çin durdurulamaz durumda malum. orta sınıfları avrupa birliği nüfusu kadar olacak olup çok ciddi bir alım ve tüketim gücüyle dünyanın sayılı güçlerinden birisi olacaklardır, eski zamanlarda olduğu gibi. o zaman karşılarında kim durabilecek çok merak ediyorum ve hayır kendilerine, kültürlerine hayran batılılarla savaşacaklarını sanmıyorum, kelllelerini ezmek istedikleri birileri var gibi görünüyor ama hayırlısı işte.
bunun dışında araplarla, iranlılarla, afrikalılarla, ruslarla ve balkanlar gibi yeterli ilgiyi görmeyen avrupalılar gibi topluluklarla yakınlık kurarak çok ciddi bir ekonomik bağ ve hacim oluşturuyorlar. gelecekte bu saydıklarımın yuan'ın gerçek değeri ortaya çıktığında dolar'ın gücünden yararlananlar gibi fayda sağlayarak çok ciddi bir zenginliğe erişeceklerini, zenginliklerine zenginlik katacaklarını düşünüyorum. çin'le batı arasındaki fark burada yatıyor işte: çin beraber yükselecek bir ulus iken, batı ise tek taraflı s*kişin döndüğü bir kutup. bunun dışında gerçek nüfusları sanılandan fazlaymış gibi duruyor ancak bilemiyorum, ruslarla aralarında orta asyanın kolonizasyonu konusunda sıkıntı çıkacakmış gibi hissediyorum uzak olmayan bir gelecek öngörüsü olarak bunu ekleyeyim. han çinlileri ülkenin sorunlu bölgelerinde çoğunluğu sağlamış görünüyor, sıra daha başka sorunlu bölgelerde sanıyorum.
çin'in en büyük düşmanları abd ve japonya değil, hong kong ve tayvan'dır
tayvan kendisini asıl çin olarak gördüğü için ya da bir gün kafa tutacağı için değil, burnunun dibinde aynı yerden aynı insanlarla çıktığı yolda ekonomik olarak çok daha iyi noktaya geldiği için, çin'in 3 katından fazla kişi başı gsmh yarattığı için büyük düşmandır.
aynı doğu almanya'nın en büyük düşmanının batı almanya, kuzey kore'nin düşmanının güney kore olması gibi...
elbet çin ile tayvan'ın coğrafi ve demografik dinamikleri çok farklı, tayvan daha avantajlı, çin'in tayvan'ı yakalaması mümkün olmazdı ama çin eğer tayvan'ın 70'ler hatta 60'larda çıktığı yola 90'larda, o da kör topal çıkmamış olsaydı fark bu kadar büyümeyecekti.
bugün hong kong ve tayvan çinlilere ne kaçırdıklarını gösteren sinir bozucu kuzenler ve ondan bu kadar nefret ediliyorlar. çin tabi hongkong'u rahat bırakmıyor. sadece geçen yıl hong kong nüfusunun %1.6'sı ülkeyi terk etti. bunlar da tutup dilini konuştukları aynı etnik kökenden geldikleri çin'e gitmiyor, singapur, amerika ya da ingiltere'ye kaçıyorlar. eğer çin mengeneleri daha sıkarsa, kaçış da hızlanır.
bu anlamda hongkong, tayvan'dan farklı olarak kendi başına gösterdiği ekonomik ve sosyal gelişimle çin altında göstereceği performans açısından ilave bir karşılaştırma örneği sunacak. (sonucun doğu almanya örneğinden farklı olacağını düşünmüyorum.)