Son Günlerde Dolarda Yaşanan Ciddi Yükselişin Sebebi Nedir?
23 mayıs günü amerikan doları 4.55-4.92 bandında müthiş bir şekilde hareket etti. neredeyse %10'luk bir hareket. bilmeyenleriniz için söyleyeyim, hiç hayra alamet değil.
doların artmasının başlıca birkaç sebebi var
1) fed, piyasadan satın aldığı tahvilleri aylık 50 milyar dolar azaltarak, piyasaya sunduğu dolarları kısıyor.
2) fed, aynı zamanda abd enflasyonunu %2 civarında tutmak için düzenli bi faiz artırımı yapıyor. bu da dolar üzerinden elde edilen sabit getiriyi daha cazip kılıyor. şu anda abd'nin 2 yıllık tahvili %2.57, 10 yıllık tahvil ise %3'ün üzerinde. yani ben 1 milyon dolar paramı abd'nin 10 yıllık tahvillerine yatırsam, senede $30,000 kar ediyorum.
3) türkiye'ye özgü jeopolitik riskler. komşumuz suriye ve olan bitenler. türkiye'nin demografik değişimi. erdoğan'ın yabancı yatırımcılara faizi indireceğini söylemesi. erken seçim ve belirsizlikler.
4) yakın dönemde türk şirketlerinin ödemesi gereken yüz milyar dolara yakın borç.
5) euro dolar paritesinin, dolar yönünde kuvvetlenmesi. bu da tl'ye yansıyor tabii. son günlerde dolar, euro'ya göre değer kazansa bile iki tarafın ekonomisini ciddi şekilde etkileyecek kur değişimleri değil. euro/dolar paritesi 1.15-1.25 makasından çıktığı zaman anormal sayılır.
6) dolar endeksinin yukarıda saydığım sebeplerden dolayı kuvvetlenmesi. yani dolar aşağı yukarı tüm para birimlerine karşı ufak ufak değerleniyor. e tabii; euro, yen, kanada doları gibi yabancı kurlara karşı 1 kuruşluk değer kazanması, türk lirasına karşı 10 kuruş değer kazanmasına eş değerdir.
tüm bu sebepleri bi araya getirince türkiye'de "perfect storm" denilen şey görülüyor. yani memlekette doların yükselmesi için tüm şartlar mevcut.
bu durumda biz garibanlar ne yapmalıyız
2012 yılında fed, artık faizleri yavaş yavaş arttıracağız dediğinde dolar 1.80 civarlarındaydı ve 2 lirayı test ediyordu. çevremdeki herkese dolar yakın bi süre içinde 3 tl olacak, ona göre vaziyet alın demiştim. tabii çoğu kişi tavsiyemi kaale almadı. o dönem türkiye'de yaşıyordum. dolar yavaş yavaş 3 liraya çıkınca, oturup detaylı bi şekilde olanı biteni analiz ettim. doların yakında 4 liraya çıkacağını çevreme yine söyledim. çoğu kişi yine kaale almadı beni, daha artmaz falan gibisinden laflar ettiler. bu arada ben abd'ye taşındım. kendi tavsiyeme uydum.
neyse geçen mart ayında dolar 4 liraya ulaştı, ben daha oturup olanı biteni analiz edemeden, dolar 5 liraya yükseldi. bu bence kimsenin beklemediği bi artıştı. ben şahsen seçime kadar 3.89-4.25 bandında oynar gelir diye tahmin ediyordum ama dediğim gibi oturup doğru düzgün, verilere bakma fırsatım olmadı.
son 1 haftadır, artan dolar kuruyla beraber kendi çapımda yine bazı verilere bakarak, öngörüde bulunuyorum
1) şu anki faiz arttırımına rağmen dolar sadece dünkü kapanış seviyelerinde devam ediyor. işlem hacmi ise halen çok yüksek. yani şu anda gördüğüm 4.66 rakamı oldukça gerçekçi.
2) son haftadaki inanılmaz kur hareketinin sebebi, geçen hafta tayyip bey'in, ingiltere'de kapalı odalarda yabancı yatırımcılara söylediği, "faizi indireceğim siz merak etmeyin" sözüdür. erdoğan'ın kafayı yediğini düşündüler ve buna göre pozisyon aldılar.
3) dolar kesin olarak 5 lirayı görecek. elimizdeki imkanlardan bunun önüne geçmenin tek yoluysa hükümetin kemer sıkmasıdır. hükümet harcamaları kısacağına dair bi açıklama yapsa; yeni memur vs. alımları durdurulsun gibi şeyler, dolar düşüş trendine geçer. ama görünen o ki böyle bi kemer sıkma politikası izlenmeyecek. harcamalar artarak devam edecek, türkiye cumhuriyeti gittikçe daha da borçlanacak.
şu anda türkiye 10 yıllık tahvili %15 civarında. aklı olan bi allahın kulu bu memlekete yatırım yapmaz. şahsen ben tahvilleri bi yatırım aracı olarak sevmesem bile, ciddi olarak düşünmeye başladım.
yani 200 bin liraya daire alıp, içine 1000 lira veren kiracı koyup, onun ceremesiyle uğraşacağıma (evi hasat eder, işsiz kalır kira ödemez vs) gider 200 bin liralık tahvil alırım, aylık 2500 tl tiko para.
bir de milyon dolarları olan adamları düşünün. buraya niye yatırım yapsın şu anda? ohal'den dolayı ciddi bi belirsizlik var. inanılmaz bürokratik işlemler ve verimsizlik var. rüşvetçilik ve yolsuzluk gırla. yok kardeş ben gider yunanistan'a yatırım yaparım daha mantıklı derler.
özet
hükümet, merkez bankasının tam olarak bağımsız olduğunu, istediklerini yapmakta serbest olduklarını, hedeflerine ulaşmak için ellerindeki tüm imkanları kullanabilirler tarzı bir açıklama yapmazsa ve en azından gelecek sene için harcamaları kısacağına dair bi sinyal vermez ise, dolar 5 lirayı çok rahat geçer. ve düşüş öyle bi hale gelir ki tl 5 liradan 6 liraya 2-3 gün içinde geçebilir. yani değer kaybı gün geçtikçe daha da beter olmaya başlar, ondan sonra kısa bi süre içinde 7 liraya bile ulaşabilir.
burada bolca yazıldığı gibi o paraları betona gömersen, arge yapmazsan böyle olur. ar-ge dediğin yatırımın meyve vermesi için en az 50 sene lazım. biz yanan binayı kurtarma planından bahsediyoruz.
arge yatırımı ve hür düşünce olmadıkça türkiye cumhuriyeti, dünyadaki ilk 10 ekonomi arasına giremez. ve bunu 2023'e kadar kesinlikle beceremez.
ekleme
fed, abd enflasyonunun bi süreliğine %2'nin üzerine çıkmasına müsade edeceğine dair imalarda bulundu. bu da orta vadede faiz arttırımını yavaşlatacakları anlamına geliyor. çünkü bu seneki faiz arttırımlarına devam edeceğiz dediler. bu durumda tl kısa vadede biraz daha rahatlar. bakalım önümüzdeki günlerde neler olacak.
Bu içerik de ilginizi çekebilir
